Nowy raport Banku Światowego: woda jako klucz do wspólnego dobrobytu

Woda jest nie tylko podstawowym zasobem naturalnym, ale również kluczowym czynnikiem warunkującym dobrobyt społeczny i gospodarczy. Na całym świecie obserwujemy jednak znaczące nierówności w dostępie do czystej wody oraz odpowiednich urządzeń sanitarnych. Około 2,2 mld ludzi na świecie nadal nie ma dostępu do bezpiecznej wody pitnej. Raport Water For Shared Prosperity podkreśla, że równomierny dostęp do zasobów wodnych jest nieodzownym elementem zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć ten cel, konieczne są skoordynowane działania na arenie międzynarodowej.

Alarmujące statystyki

Globalny raport, przedstawiony na 10. Światowym Forum Wodnym, przygotowany we współpracy Banku Światowego i rządu Indonezji, prezentuje alarmujące statystyki: w 2022 r. 2,2 mld ludzi nie miało dostępu do bezpiecznej wody pitnej, 3,5 mld nie miało dostępu do bezpiecznie zarządzanych urządzeń sanitarnych, a 1,7 mld ludzi nie miało dostępu do podstawowych usług wodnych w placówkach opieki zdrowotnej. Co więcej, różnice między regionami są znaczące, przy czym obszary wiejskie są najbardziej dotknięte niedoborami.

Szczególnie kraje o niskich dochodach odnotowały regres w dostępie do bezpiecznej wody pitnej, z dodatkowymi 197 mln osób bez dostępu od 2000 r. Osiem na dziesięć osób bez dostępu do podstawowych usług wodnych i sanitarnych mieszka na obszarach wiejskich, a w ciągu ostatnich dwóch dekad poczyniono niewielkie postępy w zniwelowaniu różnic między obszarami wiejskimi i miejskimi w krajach o niskich dochodach. Wynikające z tego choroby zakaźne są przyczyną co najmniej 1,4 miliona zgonów rocznie i odpowiadają za 50 proc. przypadków niedożywienia na świecie.

Raport Water For Shared Prosperity – głębsze zrozumienie

Water For Shared Prosperity wypełnia istotną lukę w wiedzy, analizując nierówności w dostępie do wody na dwóch poziomach: międzynarodowym, szczególnie między krajami o wysokich i niskich dochodach, oraz krajowym, między najbogatszymi a najbiedniejszymi grupami społecznymi. Jego celem jest identyfikacja wyzwań i zagrożeń wodnych, przed którymi stają najbardziej ubogie i zmarginalizowane społeczności, a także dostarczanie informacji na temat polityk zwiększających dostępność wody, poprawiających odporność na zmiany klimatu, redukujących ubóstwo i wspierających wspólny dobrobyt. Mimo że istnieje wiele raportów dotyczących wody i rozwoju, ten szczególnie koncentruje się na związku między dostępem do wody a inkluzywnym wzrostem gospodarczym.

Jak woda wpływa na dobrobyt?

W raporcie przedstawiono trzy główne aspekty, przez które woda determinuje dobrobyt:

1. Ramy teoretyczne ukazujące powiązanie między dostępem do wody a wspólnym dobrobytem:
   • Zdrowie i edukacja (kapitał ludzki). Woda odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu równości szans w obszarach zdrowia i edukacji. Liczne badania wykazały, że istnieje bezpośredni związek między bezpiecznym i niezawodnym dostępem do wody a różnymi aspektami zdrowia. Szczególnie istotne jest to, że wpływ dostępu do wody na rozwój kapitału ludzkiego, zwłaszcza we wczesnych etapach życia, ma długotrwałe efekty, które mogą obejmować wiele pokoleń, szczególnie w przypadku osób i społeczności znajdujących się w trudnej sytuacji.
   • Praca i dochody. Woda jest niezbędnym elementem produkcji, a jej niezawodne dostawy mają ogromny wpływ na wzrost gospodarczy, tworzenie miejsc pracy i wynagrodzenia. W krajach rozwijających się, gdzie rolnictwo i rybołówstwo są głównymi źródłami utrzymania, zatrudnienie w dużej mierze zależy od sektorów intensywnie korzystających z wody i jest bardzo wrażliwe na jej dostępność.
   • Pokój i spójność społeczna (kapitał społeczny). Zarządzanie i dystrybucja wspólnych zasobów wodnych mogą wpływać na spójność społeczną i ryzyko konfliktów na poziomie lokalnym, krajowym i transgranicznym. Skuteczne i sprawiedliwe zarządzanie zasobami wodnymi może promować zaufanie, inkluzywność i współpracę między społecznościami, co ostatecznie sprzyja pokojowi. Natomiast złe zarządzanie wodą może zaostrzać istniejące konflikty lub prowadzić do nowych.
   • Środowisko (kapitał naturalny). Woda zapewnia siedliska dla życia wodnego, wspiera bioróżnorodność i umożliwia transport składników odżywczych w ekosystemach i między nimi. Działa jako chłodziwo, regulując temperaturę, wpływa na wzorce pogodowe i klimatyczne oraz kształtuje krajobrazy poprzez erozję i sedymentację. W skrócie, woda podtrzymuje życie, sprzyja bioróżnorodności i sprawia, że nasza planeta jest zdatna do życia.
2. Przedstawienie nowych dowodów empirycznych dotyczących przyczyn, zakresu i kosztów nierówności w dostępie do wody:
   • Geograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne czynniki przyczyniają się do nierówności, a mieszkańcy obszarów wiejskich i krajów rozwijających się są najbardziej dotknięci. Nierówności w dostępie do wody prowadzą do poważnych kosztów zdrowotnych, ekonomicznych i społecznych, w tym wysokiej śmiertelności dzieci, obniżonej produktywności i ograniczenia możliwości edukacyjnych kobiet i dziewcząt. Zmiana klimatu pogłębia te nierówności poprzez częstsze susze i powodzie oraz zmieniające się wzorce opadów.
3. Określenie polityk poprawiających dostęp do wody, zwiększających odporność na zmiany klimatu i wspierających wspólny dobrobyt na dynamicznie zmieniającej się planecie:
   • Poprawa odporności na ekstremalne ryzyka hydro-klimatyczne poprzez wdrożenie systemów wczesnego ostrzegania, rozwój programów ubezpieczeniowych oraz rozszerzenie ochrony socjalnej.
   • Poprawa zarządzania, rozwój i alokacja zasobów wodnych poprzez skalowanie rozwiązań opartych na naturze, lepszą koordynację alokacji wody i przyjęcie rachunkowości wodnej.
   • Sprawiedliwa i inkluzywna dostawa usług wodnych poprzez reformy instytucjonalne i taryfowe, partycypacyjne zarządzanie wodą, promowanie innowacji i poprawę koordynacji między instytucjami.

Realizując te zalecenia, możemy dążyć do przyszłości, w której zasoby wodne będą zarządzane w sposób zrównoważony, gwarantując powszechny dobrobyt i zapewniając, że nasza planeta będzie odpowiednia do życia dla wszystkich.