Pożar składowiska w Siemianowicach truje rzeki na Śląsku

W ciągu minionego weekendu rzeka Brynica zmieniła się nie do poznania – w korycie pojawiła się czerwonawa woda o nieprzyjemnym zapachu i wyglądzie przypominającym ścieki. Przyczyną skażenia był piątkowy pożar składowiska w Siemianowicach Śląskich. Mimo że strażakom udało się ugasić ogień, do rzeki przedostały się chemikalia wymieszane z substancjami gaśniczymi. Ryzyko ekologiczne dotyczy również rzeki Przemszy i Wisły.

Katastrofalny pożar składowiska w Siemianowicach Śląskich

W piątek, 10 maja br., na składowisku odpadów chemicznych przy ul. Wyzwolenia w Siemianowicach Śląskich wybuchł intensywny pożar. Według Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, Wojciecha Kruczka, ogień objął obszar 6 tys. m². Szacuje się, że na składowisku znajdowało się ok. 5,5 tys. ton substancji chemicznych tj. rozpuszczalników, rozcieńczalników, lakierów, farb. Był to skład nielegalny, który w 2020 r. utracił prawo do zbierania odpadów niebezpiecznych i na który WIOŚ nałożył trzy kary pieniężne o łącznej wysokości 318 tys. zł. Sprawę przekazano również prokuraturze.

Podczas konferencji prasowej zorganizowanej w ramach zebrania zespołu zarządzania kryzysowego wojewoda śląski, Marek Wójcik, poinformował, że w akcji ratunkowej uczestniczyło 240 strażaków. Po ugaszeniu pożaru składowiska w Siemianowicach w powietrzu nie stwierdzono przekroczeń norm szkodliwych substancji.  Monitoring prowadzony był przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz mobilne laboratoria patrolujące województwo opolskie i małopolskie.

Skażona woda w rzece Brynicy

Pożar składowiska w Siemianowicach odcisnął się jednak piętnem na jakości wód powierzchniowych. Ciek wodny w pobliżu składowiska, Rów Michałkowicki, wpływa bezpośrednio do rzeki Brynicy, która z kolei zasila Przemszę, lewy dopływ Wisły. Mimo zastosowanych przez strażaków środków zapobiegawczych w postaci rękawów sorpcyjnych, separatorów i filtrujących słomianych mat nie udało się całkowicie powstrzymać spływu wód gaśniczych z chemikaliami do Brynicy.

W sobotę, 11 maja, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Katowicach poinformował o przedostaniu się toksycznych ścieków do rzek, wskazując na ryzyko zanieczyszczenia Przemszy oraz Wisły. Mieszkańcy okolic nad Brynicą zaczęli publikować w mediach społecznościowych zatrważające zdjęcia wezbranej czerwonej wody o nieprzyjemnym zapachu.

W punkcie tuż za wlotem Rowu Michałkowickiego do Brynicy wykryto wysokie stężenia zanieczyszczeń ropopochodnych oraz lotnych węglowodorów aromatycznych m.in. benzenu, ksylenu, toluenu i etylobenzenu. Przekroczenia norm stwierdzono również na niższych odcinkach rzeki. Katowicki WIOŚ zapewnia, że porównanie danych z piątku i soboty wskazuje na 8-krotne obniżenie niebezpiecznych stężeń. Sytuacja pozostaje jednak poważna.

Również WIOŚ w Krakowie w ciągu weekendu badał jakość wody w miejscu założenia rękawa sorpcyjnego na Przemszy oraz w dwóch punktach pomiarowych na Wiśle, przed i za ujściem Przemszy. Wyniki z sobotniego wieczora wykazały niewielkie stężenia węglowodorów ropopochodnych i aromatycznych z lekkim chemicznym zapachem. Próbki z niedzieli 12 maja były już znacznie czystsze, bez zapachu.

Jakie są perspektywy?

Trudno jest dziś odpowiedzieć na pytanie, jakie długofalowe skutki będzie mieć pożar składowiska w Siemianowicach na jakości wód na Śląsku. Sam fakt zakończenia akcji gaśniczej oznacza zmniejszenie ilości wody przepływającej przez Rów Michałkowicki, a tym samym ogranicza ilość szkodliwych substancji przedostających się do Brynicy. Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej i PSP aktywnie wypompowują również szlam zbierający się przy rękawach absorpcyjnych.

Krakowski i katowicki WIOŚ zapewniają o stałym monitoringu wód w okolicy. Śląski WIOŚ prowadzi również oględziny miejsca pożaru. Długofalowy monitoring stanu jakości wód Brynicy, Przemszy i Wisły zapowiadają też przedstawiciele Wód Polskich. Jak dotąd w rejonie dotkniętym katastrofą nie stwierdzono obecności śniętych ryb ani innych zwierząt.

Pożar składowiska w Siemianowicach zdaniem ekspertów nie miał wpływu na jakość wody pitnej w regionie – zanieczyszczenia nie dostały się do wód zasilających ujęcia. Niestety, w komentarzu do wydarzenia wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska przypomniała, że w Polsce zidentyfikowanych jest 311 nielegalnych składowisk odpadów niebezpiecznych. Wiele innych pozostaje nieznanych. Ryzyko pożaru łatwopalnych substancji chemicznych i następującego skażenia wód powierzchniowych jest niepokojąco wysokie na obszarze całego kraju.

Zdjęcie główne: WIOŚ w Katowicach