Twarda woda – co robić. Czy jest szkodliwa?

Twarda wody z kranu często przeciwstawiana jest miękkiej deszczówce, którą warto podlewać rośliny i spłukiwać włosy po myciu. Na czym jednak tak naprawdę polega różnica między nimi i jaki wpływ ma na zdrowie oraz codzienne życie twarda woda? Czy problem zbyt twardej wody w domu da się jakoś rozwiązać?

Co to jest twarda woda? Światowe normy

Twardość wody odnosi się do ilości minerałów w niej rozpuszczonych, w szczególności jonów magnezu i wapnia. Czasami decydują o niej również jony innych metali, w tym aluminium, żelaza, cynku czy manganu. Warto dodać, że na twardość nie wpływają wcale jony sodu ani potasu.

Obowiązująca aktualnie w UE Dyrektywa 2020/2184 w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi nie określa norm twardości wody pitnej. Mimo to większość źródeł naukowych definiuje wodę jako miękką, jeśli zawiera ona mniej niż 50-60 mg wspomnianych wyżej minerałów na 1 litr. Woda twarda zawiera natomiast ponad 200 mg/l. W Polsce za jednostkę twardości wody uznaje się 1 mg CaC03/l, zaś obowiązujące normy definiują wodę średnio twardą (200-350 mg/l), twardą (350-550 mg /l) oraz bardzo twardą (powyżej 550 mg/l). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) potwierdza, że twardość powyżej 500 mg/l na ogół nie jest dobrze tolerowana przez konsumentów.

Jak to zbadać

Dokładną analizę mineralnego składu wody może przeprowadzić tylko laboratorium. Na rynku istnieją jednak domowe testy, które pozwalają szybko i łatwo określić twardość wody w kranie na postawie poziomu pH (jony metalu alkalizują wodę). Testy takie mogą mieć formę paskową lub kropelkową.

Jakie skutki wywołuje twarda woda w kranie

Najłatwiejszy sposób, w jaki rozpoznasz twardą wodę w domu to stan czajnika. Podczas gotowania spora część minerałów się wytrąca i osadza na ściankach naczynia w formie kamienia. Niestety, jest on nie tylko nieestetyczny, ale wpływa również na efektywność energetyczną sprzętów AGD i bojlera – osad ma właściwości izolujące i utrudnia transfer ciepła do ogrzewanej wody. Kamień może również zatykać rury, ograniczając przepływ wody.

W jaki sposób twardość wody wpływa na zdrowie człowieka? O twardości decydują jony magnezu oraz wapnia, a więc minerałów, od których zależy poprawny przebieg wielu procesów fizjologicznych. Według licznych studiów, których wyniki publikowane były także przez WHO, konsumpcja twardej wody może obniżać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto niektóre badania sugerują, że twarda może chronić przed rozwojem raka żołądka, jelita grubego, odbytu oraz trzustki, a także obniżać ryzyko rozwoju artertiosklerozy u dzieci i młodzieży.

Gotowanie warzyw w twardej wodzie ma dodatkowo zwiększać w nich zawartość wapnia, w przeciwieństwie do gotowania w wodzie miękkiej, które ją zmniejsza. Niejasny jest natomiast wpływ twardości wody na rozwój kamieni nerkowych – niektóre studia wskazują na taką korelację, inne jej nie potwierdzają. Dla ludzi o zdrowych nerkach nadmiar wapnia i magnezu nie powinien być jednak problemem – ten drugi, co najwyżej, może prowadzić do lekkiego rozwolnienia. Wykazano natomiast, że twarda woda może sprzyjać rozwojowi lub zaostrzeniu objawów atopowego zapalenia skóry oraz egzemy.

Co robić w przypadku twardej wody w domu

Z punktu widzenia zdrowia twarda woda w kranie nie jest zasadniczo poważnym problemem. Nadmiar minerałów może jednak szkodzić w inny sposób. W kontakcie z mydłem z twardej wody wytrąca się szumowina mydlana, która pozostaje jako osad na mytych naczyniach, pranych tekstyliach i powierzchniach łazienkowych, stając się doskonałym środowiskiem dla rozwoju bakterii. Rośnie także zużycie wody, ponieważ mydło jest trudniej zmyć w przypadku obecności wapnia i magnezu.

Jeśli użytkowanie twardej wody z powodu jej kłopotliwości lub nieprzyjemnego smaku staje się wyraźnym problemem, warto zainwestować w zmiękczacz wody. To proste urządzenie wymienia jony wapnia i magnezu na jony sodu i tym samym redukuje uciążliwość minerałów dla skóry, odzieży, urządzeń AGD i domowych instalacji. Alternatywnie możesz pomyśleć o filtrze do wody, który nie tylko redukuje jej twardość, ale oczyszcza kranówkę również z innych zanieczyszczeń chemicznych oraz fizycznych. Jest on szczególnie polecany dla kranu kuchennego, z którego czerpiemy wodę pitną. Zmiękczacz wody natomiast montuje się najczęściej na początku instalacji, przed kotłem grzewczym, chroniąc w ten sposób wszystkie krany i urządzenia w domu.