English
Rzeki stanowią niezwykle ważny element utrzymania całego ekosystemu. Zapobiegają suszy, są miejscem życia wielu gatunków zwierząt i roślin, pełnią funkcje gospodarcze i turystyczne. Światowy Dzień Rzek obchodzimy od 2005 roku w każdą ostatnią niedzielę września. Z tej okazji warto przypomnieć sobie, dlaczego rzeki są kluczowym elementem naszej natury i gospodarki. Jaki prezent możemy dać rzekom w dniu ich święta?
Światowy Dzień Rzek – jaka jest geneza święta?
Organizacja Narodów Zjednoczonych w 2005 r. wyznaczyła każdą ostatnią niedzielę września na Światowy Dzień Rzek. W tym roku przypada 24 września. Ustanowienie tego święta wynikło ze społecznej potrzeby uhonorowania działalności kanadyjskiego pisarza i podróżnika Marka Angelo. Od lat 80. ubiegłego wieku budował on w społeczeństwie świadomość tego, jak ważne są rzeki. Światowy Dzień Rzek to różnego rodzaju mniejsze i większe lokalne wydarzenia, w których udział bierze kilka milionów ludzi w ponad 60 krajach. Najczęściej są to kampanie społeczne i akcje edukacyjne dotyczących wpływu rzek na cały ekosystem oraz działalność człowieka. Podkreślana jest również konieczność mądrego gospodarowania zasobami rzecznymi, ochrony ich przed zanieczyszczeniami oraz zbyt daleko posuniętą regulacją koryt.
Światowy Dzień Rzek – rzeka to życie
Światowy Dzień Rzek przypomina o tym, jak ogromne znaczenie mają rzeki dla natury. Przyrodnicy określają je „układem krwionośnym przyrody”, ponieważ Ilość funkcji, które pełnią dla ludzi, zwierząt i roślin jest ogromna. Dla licznych gatunków fauny rzeka, jej brzegi i rozlewiska to dom, miejsce do rozrodu i zdobywania pożywienia. To również bezpieczne korytarze migracyjne dla ryb, ptaków i ssaków. Dla roślin rzeki to przede wszystkim życiodajna woda. Dzięki specyficznym warunkom glebowym panującym w rzekach i na ich brzegach rosną tam liczne gatunki roślin, tworzące ważny i potrzebny element ekosystemu. Należą do nich m.in. rogatek, rzęsa wodna, odmiany tataraku, rzęśl bagienna i różnego rodzaju turzyce.
Rzeki pełnią kluczowe funkcje również dla krajobrazu – są one naturalnym „rzeźbiarzem” terenu, który za pomocą płynącej wody tworzy tak imponujące formy, jak delty, kaniony i wąwozy. Światowy Dzień Rzek to fantastyczna okazja, by pozachwycać się pięknem jakie tworzą. Ogromne znaczenie ma również to, co rzeczna woda niesie ze swoim prądem – płynąc z terenów górskich do nizinnych, transportuje osady i minerały, co ma bardzo duży wpływ na gleby w dolinach rzek.
Warto też podkreślić, że nad brzegami rzek panuje charakterystyczny mikroklimat. Parująca woda wpływa na temperaturę oraz dostarcza wilgoć pobliskiej roślinności.
Rzeki to również naturalne magazyny wodne – gromadzą nadmiar wody w czasie obfitych deszczów i uwalniają ją do wód gruntowych podczas suszy.
Światowy Dzień Rzek – rzeka to rozwój
Wystarczy popatrzeć na umiejscowienie i historię dużych polskich miast. Przez największe i najlepiej prosperujące przepływa jedna lub więcej rzek. Przykładem jest Wrocław, który rozrasta się na brzegach Odry, Ślęży, Oławy, Bystrzycy i Widawy. Podobną sytuację ma Szczecin, Gdańsk i Bydgoszcz. Nad królową polskich rzek, czyli Wisłą, leżą m.in. Toruń, Warszawa, Płock czy Kraków. Zarówno w dawnych, jak i obecnych czasach rzeki są siłą napędową gospodarki, między innymi poprzez możliwość prowadzenia żeglugi, transportu towarów czy poprzez właściwości turystyczne i rekreacyjne. Umożliwiają również produkcję energii elektrycznej dzięki spadkom wody.
Światowy Dzień Rzek – jaki prezent możemy dać rzekom w dniu ich święta?
Obecnie wszystkie organizacje proekologiczne zajmujące się dobrostanem rzek alarmują, że proponowana przez Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej polityka zarządzania rzekami będzie wpływała bardzo destrukcyjnie na nasze systemy rzeczne. Wciąż mamy do czynienia z niewystarczającą ochroną rzek, o czym świadczy chociażby sytuacja na Odrze. Pamiętajmy o tym nie tylko w Światowy Dzień Rzek , ale także na co dzień. Liczne organizacje ekologiczne przestrzegają przed błędną gospodarką, stosowaną dotychczas przez kraje Europy Zachodniej. Jeżeli chodzi o stopień sztucznego uregulowania rzek, Polska wypada całkiem nieźle na tle Europy, dlatego nie należy dopuścić do dalszej degradacji rodzimych systemów rzecznych.
Światowy Dzień Rzek zachęca do edukacji i pogłębiania wiedzy na tematy związane z rzekami. Warto wejść na strony organizacji chroniących rzeki i poczytać o dobrych praktykach w gospodarce nimi. Również my sami możemy dać polskim rzekom prezent w postaci odpowiedzialnego korzystania z ich dobrodziejstw. Takie działania to m.in. uprawianie sportów wodnych i rekreacji wyłącznie w wyznaczonych do tego miejscach, niezaśmiecanie terenów nadrzecznych, niezanieczyszczanie wody w mniejszych i większych rzekach. Dobrą praktyką jest również zachowanie ciszy – głośne rozmowy, krzyki i muzyka mogą być dużym dyskomfortem dla bytujących tam gatunków zwierząt. Rzeki to nasze dobro narodowe, to właśnie dzięki nim Polska jest tak pięknym i urozmaiconym przyrodniczo krajem.
