Gospodarka o zerowej emisji netto – wsparcie KE

Gospodarka o zerowej emisji netto to stan, w którym emisje gazów cieplarnianych uwalnianych do atmosfery są równoważone przez pochłanianie ich z powrotem przez środowisko naturalne lub technologie wychwytujące CO₂. By wspomagać przechodzenie na gospodarkę o zerowej emisji netto, Komisja Europejska zatwierdziła polski program pomocy państwa o wartości 1,2 mld euro (5 mld zł), który ma wspierać inwestycje w sektorach strategicznych.

Gospodarka o zerowej emisji netto

Gospodarka o zerowej emisji netto jest jednym z największych wyzwań, z jakimi mierzy się współcześnie Unia Europejska. Aby sprostać temu zadaniu, kluczowa jest transformacja sposobu, w jaki produkujemy, konsumujemy i przemieszczamy się. Sektor energetyczny jest obecnie źródłem około 75 proc. emisji gazów cieplarnianych, a jego transformacja ma być kluczem do zapobiegania najgorszym skutkom zmiany klimatu. Zastąpienie zanieczyszczającej energii z węgla, gazu i ropy naftowej energią ze źródeł odnawialnych, takich jak wiatr lub słońce, radykalnie przyczynia się do ograniczenia emisji CO₂. W celu wsparcia wdrażania gospodarki o zerowej emisji netto Komisja Europejska udziela krajom członkowskim wsparcia finansowego.

Wsparcie KE dla Polski

Gospodarka o zerowej emisji netto będzie wspierana w Polsce w ramach tymczasowych ram pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji. O tym mechanizmie pomocowym pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów: Ruszyły konsultacje w sprawie przekształcenia tymczasowych ram kryzysowych i przejściowych.

Pomoc przewidziana w programie będzie miała formę dotacji bezpośrednich i będzie dostępna dla przedsiębiorstw produkujących odpowiednie urządzenia, a mianowicie baterie, panele słoneczne, turbiny wiatrowe, pompy ciepła, elektrolizery, urządzenia do wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla, a także kluczowe komponenty zaprojektowane i wykorzystywane głównie jako bezpośredni wsad do produkcji takich urządzeń lub powiązane surowce krytyczne niezbędne do ich produkcji.

Komisja Europejska uznała program zgłoszony przez władze polskie za zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa. Program, według założeń, będzie stanowić zachętę do produkcji urządzeń istotnych dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto, ale przewiduje pomoc, która nie przekroczy maksymalnych pułapów, oraz ogranicza przyznawanie wsparcia do 31 grudnia 2025 r.

Komisja Europejska stwierdziła, że polski program jest niezbędny, odpowiedni i proporcjonalny do celu, jakim jest przyspieszenie transformacji ekologicznej i ułatwienie rozwoju niektórych rodzajów działalności gospodarczej ważnych dla wdrożenia planu przemysłowego Zielonego Ładu. Szczegółowe informacje dotyczące wsparcia dla Polski można znaleźć na stronie internetowej Komisji Europejskiej.

Tymczasowe ramy pomocy państwa

W dniu 9 marca 2023 r. Komisja Europejska przyjęła nowe tymczasowe ramy pomocy państwa, aby ułatwić zapewnienie wsparcia w sektorach, które mają kluczowe znaczenie dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto, zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu.

Tymczasowe ramy pomocy państwa przewidują następujące rodzaje wsparcia, które państwa członkowskie mogą przyznawać wnioskodawcom do 31 grudnia 2025 r. w celu przyspieszenia transformacji ekologicznej:

• środki przyspieszające wprowadzanie energii odnawialnej – państwa członkowskie mogą ustanowić programy na rzecz inwestycji we wszystkie odnawialne źródła energii, stosując uproszczone procedury przetargowe;
• środki ułatwiające obniżenie emisyjności procesów przemysłowych – państwa członkowskie mogą wspierać inwestycje w obniżenie emisyjności działalności przemysłowej w celu zmniejszenia zależności od przywozu paliw kopalnych, w szczególności przez elektryfikację, poprawę efektywności energetycznej oraz przejście na wodór odnawialny i elektrolityczny, spełniający określone warunki;
• środki mające jeszcze bardziej przyspieszyć inwestycje w sektorach kluczowych dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto – państwa członkowskie mogą przyznawać wsparcie inwestycyjne na rzecz produkcji urządzeń strategicznych (a mianowicie akumulatorów, paneli słonecznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła i elektrolizerów oraz urządzeń do wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla), a także na rzecz produkcji kluczowych komponentów oraz produkcji i recyklingu powiązanych surowców krytycznych. Wsparcie jest ograniczone do określonego odsetka kosztów inwestycji do określonych kwot, w zależności od lokalizacji inwestycji i wielkości beneficjenta. Dopuszcza się wyższe wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także dla przedsiębiorstw w regionach w niekorzystnym położeniu, aby zapewnić należyte uwzględnienie celów w zakresie spójności.