English
Aktualności
Zmiana klimatu – co mówią naukowe raporty COP28?
gru
Zmiana klimatu jest faktem, a nasilające się skutki tego procesu odczuwa dotkliwie coraz więcej rejonów na świecie. Ponad 90 instytucji i centrów badawczych z całego świata połączyło swoje siły, by stworzyć raporty opisujące stan klimatu w 2023 r. Zostały one przedstawione decydentom na ostatnim szczycie klimatycznym COP28 w Dubaju. Czy wyniki analiz miały wpływ na podjęte decyzje?
Raporty COP28 – aktualne dane o stanie klimatu
Dyskusja na tegorocznym szczycie klimatycznym dotyczyła głównie zagadnień związanych z funduszem strat i szkód, poziomem realizacji zobowiązań klimatycznych przez strony porozumienia paryskiego oraz pilną potrzebą odejścia od paliw kopalnych.
Z uwagi na to, że nie wszystkie państwa skłaniały się ku mocnym ograniczeniom ich zużycia, niezwykle istotne było oparcie się na wnioskach z prac badawczych. Na potrzeby COP28, różne ośrodki badawcze, przygotowały dedykowane raporty opisujące aktualne dane klimatyczne.
Wśród raportów sporządzonych przez naukowców, przedstawionych na COP28, znalazły się:
- raport Global Carbon Project;
- raport Światowej Organizacji Meteorologicznej ws. gazów cieplarnianych;
- wstępny raport Światowej Organizacji Meteorologicznej o stanie klimatu w roku 2023;
- raport UNEP o luce emisyjnej.
Naukowcy podsumowują: fiasko globalnej polityki klimatycznej
Raporty COP28 wskazują, że destrukcyjny trend wzrostu emisji CO2 utrzymuje się – w 2023 r. na całym świecie wyemitowano 36,8 mld ton dwutlenku węgla, czyli o 1,1 proc. więcej niż w roku poprzednim. Koncentracja gazów cieplarnianych osiągnęła szczyt w 2022 r. i stale rośnie, co uczyni rok 2023 najcieplejszym w historii. Czy to oznacza, że dotychczasowa globalna polityka klimatyczna była nieefektywna? W skali świata – tak. Mimo że emisję udało się zmniejszyć w Europie i Stanach Zjednoczonych, to w ogólnym rozrachunku zrobiono za mało, by zmiana klimatu została zatrzymana.
Jako powody niepowodzenia naukowcy podają przede wszystkim zbyt wolne wdrażanie ustalonych rozwiązań. Pokazuje to dobitnie, jak dalece nieefektywnie wdrożona została przyjęta strategia. W raportach podkreśla się, że kluczowe dla osiągnięcia celów zapisanych w porozumieniu paryskim jest doprowadzenie do zerowego poziomu emisji dwutlenku węgla netto do 2050 roku. Według nich to jedyny sposób na ograniczenie wzrostu temperatury i uniknięcie globalnej katastrofy.
Konferencja klimatyczna COP28 – konieczne aktywne przyspieszenie działań na rzecz klimatu
Naukowcy zgodnie potwierdzają, że raporty COP28 powinny stać się podstawą do opracowania ambitnych strategii klimatycznych i natychmiastowego ich wdrożenia. Zmiana klimatu to poważne zagrożenie, dlatego w obliczu braku globalnej tendencji spadkowej emisji CO2 , naukowcy wskazują na konieczność całkowitej rezygnacji z paliw kopalnianych. Ta wizja stawia świat przed nowymi wyzwaniami, z których najtrudniejszym i najważniejszym jest transformacja energetyczna.
Nie wszyscy jednak są zwolennikami tej perspektywy. Szczególnie sceptyczne są te kraje, które opierają swoją gospodarkę na wydobyciu i handlu paliwami kopalnymi. W kontekście tegorocznego szczytu, dodatkowe kontrowersje wzbudziło wybranie na miejsce spotkania Zjednoczonych Emiratów Arabskich – kraju, będącego znaczącym eksporterem ropy naftowej. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy decyzja o lokalizacji była przypadkowa i niefortunna, czy też stanowiła rodzaj dramatycznego sygnału alarmowego.
Na COP28 zapadło wiele ważnych decyzji dotyczących m.in. finansowania działań prozdrowotnych będących odpowiedzią na ekstremalne warunki pogodowe, rozwiązań wspierających transformację energetyczną czy inicjatyw przyciągających inwestycje skierowane na rozwiązywanie problemów klimatycznych w uboższych regionach Globalnego Południa. Kluczowe będzie jednak to, czy i jak szybko rozwiązania te zostaną wdrożone. Choć Europa zobowiązuje się do działań na rzecz klimatu i środowiska, co ma odzwierciedlenie chociażby w spadku emisji dwutlenku węgla, to wpływ najmniejszego kontynentu na sytuację światową realnie jest niewielki. Wypracowanie konsensusu, przy skrajnie odmiennych stanowiskach, było trudne, chodź naukowcy jasno wytyczyli kierunek globalnej polityki klimatycznej i podkreślili dostępność gotowych rozwiązań mogących uchronić planetę przed katastrofą.
Czy decydenci wsłuchali się w głos badaczy?
Główne deklaracje, jakie znalazły się w porozumieniu kończącym negocjacje tegorocznego szczytu klimatycznego to stopniowe odchodzenie od węgla, ropy i gazu oraz konieczność przyspieszenia działań w celu osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r. Oprócz tego znalazły się tam także zapisy m.in. o potrojeniu udziału energii odnawialnej do 2030 r. oraz rozwoju technologii wychwytywania CO2 celem stopniowej dekarbonizacji wysokoemisyjnych gałęzi przemysłu.
Porozumienie przez jednych interpretowane jest jako ogromny sukces – uczestnicy szczytu po raz pierwszy w historii zgodnie przyznali konieczność odchodzenia od paliw kopalnych. Inni z kolei wykazują znacznie większy sceptyzycm, nazywając wypracowany kompromis dosadnie zbiorem luźnych deklaracji, które niewiele wnoszą. Głównym powodem niezadowolenia jest brak zapisu o całkowitym odejściu od pali kopalnych. Zamiast tego dokument zawiera spis możliwych dróg redukcji emisji CO2. Takie działanie interpretowane jest jako otwarta furtka do dalszego obrotu węglem, gazem i ropą naftową.
Zatem czy naukowe raporty COP28 odniosły zamierzony skutek? Pozornie tak – porozumienie podkreśla odchodzenie od paliw kopalnych “zgodnie z nauką”, czego efektem ma być osiągnięcie zerowej emisji netto w okolicy 2050 r. Jednak naukowcy mówią jasno: by zmiana klimatu została zahamowana, konieczne jest jak najszybsze całkowite zaprzestanie ich wykorzystywania. Tymczasem strony porozumienia nadal będą mieć w tym zakresie znaczną swobodę, a zalecany rozwój technologii magazynowania CO2, swoją drogą mocno krytykowany przez naukowców, może paradoksalnie stanowić zachętę do zwiększenia wydobycia paliw kopalnych. Porozumienie osiągnięte na COP28 nie nakłada na państwa konkretnych zobowiązań. Zatem to, czy rzeczywiście uda się osiągnąć zerową emisję netto do 2050 r. i zmiana klimatu zostanie zahamowana, zależeć będzie od decyzji i działań poszczególnych rządów.
Źródło zdjęcia: Wikipedia/By Fotografía oficial de la Presidencia de Colombia, CC BY-SA 4.0
