Jak bezpiecznie zachować się podczas burzy?

Choć strach przed burzą może przybierać postać nieracjonalnej fobii, nie ma żadnych wątpliwości, że silne deszcze z wyładowaniami atmosferycznymi stwarzają realne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt. Tymczasem naukowcy ostrzegają, że postępująca zmiana klimatu ułatwia formowanie się burz, zaś zanieczyszczenie powietrza zwiększa ich intensywność. Zatem jak najskuteczniej chronić się przed burzą i jej skutkami?

Śmiercionośne pioruny

Trudno jest precyzyjnie określić liczbę ofiar uderzeń piorunów na świecie. Dane pochodzące z różnych krajów są często nieporównywalne, a wiele przypadków nie jest należycie rejestrowanych. Według szacunków z 2003 r. rocznie z powodu wyładowań elektrycznych podczas burzy umiera nawet 24 tys. ludzi. Natomiast analiza z 2016 r. sugeruje, że udokumentowanych przypadków jest rocznie ponad 4 tys., podkreślając, że jest to na pewno poważnie niedoszacowana liczba.

Na jeden zgon spowodowany piorunem przypada tymczasem dziesięć urazów, które obejmują m.in.: poparzenia, uszkodzenia wzroku i słuchu, uszkodzenia układu nerwowego, pęknięcia kości, upośledzenia narządów wewnętrznych, krwawienia wewnątrzczaszkowe i zaburzenia pracy serca.

Według badań brazylijskich naukowców ogromna większość śmiertelnych wypadków związanych z uderzeniem pioruna ma miejsce na obszarach wiejskich. Dalej w rankingu są miasta, plaże oraz szosy. Dodajmy, że bezpośrednie trafienia piorunem są bardzo rzadkie – znacznie częściej obserwuje się porażenia boczne związane z uderzeniem np. w stojące obok drzewo lub porażenia wskutek kontaktu z przedmiotem, w który trafił piorun. Paradoksalnie najczęstszą przyczyną urazu jest tzw. porażenie krokowe – podczas „rozchodzenia się” prądu w ziemi człowiek doznaje urazu przez stopy. Ten scenariusz jest szczególnie niebezpieczny, gdy ofiara znajduje się w doskonale przewodzącej wodzie.

Silny wiatr i rzęsiste opady, czyli druga strona burzy

Znacznie większe szkody na zdrowiu, życiu i majątku wywołują jednak pozostałe zjawiska towarzyszące burzom, a więc silne opady deszczu, gradobicie oraz porywiste wiatry. Szczególnie niebezpieczeństwo dotyczy regionów często nawiedzanych przez tropikalne cyklony, choć w ostatnich latach niszczycielskie sztormy i burze doświadczają również Europę.

Według amerykańskiego Narodowego Laboratorium Poważnych Burz (NSSL) powodzie błyskawiczne wywołane burzowymi opadami zabijają rocznie więcej ludzi niż tornada, huragany oraz pioruny. Silne wiatry przekraczające często 120 km/h odpowiedzialne są natomiast za zniszczenia lasów, budynków, powalone sieci energetyczne i przerwy w dostawie prądu – nieprzyjemne, ale i kosztowne. Według analiz niemieckiej agencji ubezpieczeniowej Munich RE w 2023 r. to właśnie burze w Ameryce Północnej i Europie spowodowały największe straty finansowe wśród wszystkich katastrof naturalnych – całkowite szkody szacowane są na 76 mld dolarów.

Jak chronić się przed burzą?

Burza jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym i często zaskakującym swą nagłością. Dlatego każdy powinien wiedzieć, co robić, gdy stanie z nią twarzą w twarz, będąc poza domem:

• Jak najszybciej znajdź jakieś schronienie – oprócz budynku może to być samochód.
• Jeśli nie możesz znaleźć schronienia, nie chowaj się pod drzewem. Bezpieczniejsza jest lokalizacja oddalona od najbliższego drzewa na dystans równy jego dwukrotnej wysokości.
• Nie chowaj się pod skalnymi półkami, wiatami autobusowymi czy otwartymi altanami – nie zapewniają one ochrony przed uderzeniem pioruna.
• Jeśli już przebywasz na otwartej przestrzeni w czasie burzy, kucnij i staraj się balansować na ziemi na samych piętach. Czerwony Krzyż doradza, aby łokcie oprzeć na kolanach, a głowę schować między ręce.
• Gdy tylko rozpocznie się burza, natychmiast wyjdź z wody – dotyczy to nawet kałuży!
• Nie dotykaj metalowych przedmiotów typu narzędzia czy parasol; pozbądź się również metalowych elementów garderoby.

Przebywanie w budynku podczas burzy jest co do zasady bezpieczne. Mimo to staraj się nie podchodzić do okien, drzwi i metalowych rur. Jeśli to możliwe, wyłącz wszystkie urządzenia elektryczne, zwłaszcza te cenne, typu telewizor czy komputer. Nie korzystaj też z telefonów stacjonarnych i ani nawet z prysznica.

Nieco inne zalecenia dotyczą burzy z rzęsistymi opadami deszczu, które grożą lokalnymi powodziami. Jeśli przebywasz na zewnątrz, powinieneś jak najszybciej skierować się na najbliżej położone wzniesienie. Bezwzględnie unikaj spacerowania w pobliżu rzek i kanałów, nie chodź też po ulicach czy ścieżkach, gdzie płynie już rwąca woda.

Aby zabezpieczyć dom, sprzątnij wszystkie wolnostojące obiekty z ogrodu i wynieś zapasy z piwnicy. Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku powalonych słupów elektrycznych – każdy kabel znajdujący się w pobliżu wody może być śmiertelnym zagrożeniem!