Kryzys wodny na świecie zagraża produkcji żywności

Po raz pierwszy w historii ludzkości cykl hydrologiczny jest zaburzony – stwierdza najnowszy raport Globalnej Komisji ds. Ekonomiki Wody (GCEW). Już w połowie tego stulecia 50 proc. światowej produkcji żywności może być z tego powodu zagrożone. Kryzys wodny – zdaniem ekspertów – będzie miał dramatyczny wpływ nie tylko na dobrobyt ludzi i środowisko naturalne, ale także na światową gospodarkę. Czy sytuację da się jeszcze uratować?

Skala problemu

W wyniku dekad złego zarządzania i niedoszacowywania cen wody doszło do zniszczenia wielu ekosystemów słodkowodnych i zanieczyszczenia zasobów. Codziennie na świecie ponad 1 tys. dzieci poniżej piątego roku życia umiera z powodu niezdatnej do picia wody oraz braku dostępu do bezpiecznej kanalizacji. Prawie 3 mld ludzi żyją na obszarach, na których wody wciąż ubywa – alarmuje październikowy raport.

Lokalne społeczności, kraje i regiony są tymczasem zależne od siebie w kwestiach wodnych, nie tylko w kontekście okalających je oceanów, ale także w ramach 263 zlewni przekraczających państwowe granice. Wilgoć w atmosferze, której z powodu globalnego ocieplenia jest coraz więcej, przemieszcza się na ogromne dystanse, zabierając wodę jednym obszarom, a podtapiając inne.

Kryzys wodny nasila się jednak nie tylko pod wpływem zmiany klimatu, ale również metod zagospodarowania przestrzennego. Utrata różnorodności biologicznej jest jednocześnie skutkiem i przyczyną zaburzeń hydrologicznych, zaś wysychanie gleby i torfowisk prowadzi do uwalniania ogromnych ilości węgla do atmosfery. Dalekosiężne rezultaty, jak wskazują autorzy raportu, przełożą się na pogorszenie warunków życia, rozwój chorób, pogłębienie nierówności społecznych, a także ryzyko konfliktów i przymusowych migracji. Do 2050 r. średni PKB na świecie może zmaleć wskutek kryzysu wodnego średnio o 8 proc., a w krajach ubogich nawet o 10-15 proc.

Kryzys wodny jako szansa?

Globalny kryzys wody jest tragedią, ale zarazem szansą na transformację ekonomiki wodnej, poczynając od uznania jej faktycznej wartości w obliczu niedoborów – stwierdziła Ngozi Okonjo-Iweala, dyrektorka generalna Światowej Organizacji Handlu (WTO). I taki też wniosek płynie z raportu, który przedstawia szereg pomysłów na zmianę aktualnej sytuacji. A działanie jest potrzebne, i to natychmiast, gdyż koszty bezczynności uderzają przede wszystkim w gęsto zaludnione obszary północno-zachodnich Indii, północno-wschodnich Chin oraz południowo-wschodniej Europy.

Co można zrobić? Zdaniem współautorki raportu, Mariany Mazzucato, dzisiejsze problemy da się przekształcić w ogromne możliwości inwestycyjne. Wymaga to jednak zmiany podejścia – od wąskiego, sektorowego w kierunku szerokiego, ekonomicznego myślenia o cyklu wodnym. GCEW formułuje pięć misji, które mają pomóc światu sprostać kryzysowi wodnemu:

• Rewolucja w systemie żywnościowym poprzez innowacje w nawadnianiu upraw i rozwój rolnictwa regeneracyjnego dla zachowania zdrowia i wilgotności gleby. Konieczna jest również zmiana diety na rzecz źródeł roślinnych;
• Ochrona i zachowanie naturalnych siedlisk z zieloną wodą;
• Rozwój gospodarki wodnej o obiegu zamkniętym;
• Promowanie rozwiązań o niskiej intensywności wodnej w oparciu o zieloną energię oraz AI;
• Zagwarantowanie, że do 2030 r. żadne dziecko nie będzie cierpieć z powodu niebezpiecznej wody.

Rekomendacje Globalnej Komisji ds. Ekonomiki Wody

GWEC nie poprzestaje na szczytnych celach. W raporcie znalazło się również dziewięć precyzyjnych rekomendacji, które mają pomóc światu zażegnać kryzys wodny. Pierwszym jest uznanie cyklu hydrologicznego ze wszystkimi współzależnościami za globalne dobro publiczne. Zaleca się również ustalenie minimalnych potrzeb wodnych, zapewniających godne życie oraz cenę za wodę, która odzwierciedla jej znaczenie i motywuje do oszczędzania.

Ważnym zadaniem jest stworzenie zachęt do rozwoju innowacji i inwestycji w całym cyklu hydrologicznym, budowanie globalnych partnerstw na rzecz wody oraz poprawa zasad finansowania projektów hydrologicznych we wszystkich sektorach gospodarki. Autorzy raportu nawołują również do gromadzenia danych, które umożliwią podejmowanie kompleksowych działań. Najważniejszym zadaniem powinno być zaś stworzenie Globalnego Paktu dla Wody, który ustali jasne i mierzalne cele, pozwalające ochronić światowe zasoby.