Parlament Europejski przyjął dyrektywę CSDD

W dniu 24 kwietnia 2024 r. Parlament Europejski przyjął w głosowaniu plenarnym kompromisowy projekt dyrektywy UE w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, CSDD), który nakłada pewne zobowiązania na określone grupy przedsiębiorstw w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom prowadzenia działalności biznesowej w zakresie praw człowieka i środowiska. Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie dyrektywy CSDD została przyjęta 374 głosami, przy 235 głosów przeciw i 19 wstrzymanych. Finalne ogłoszenie treści dokumentu w brzmieniu zaakceptowanym przez Parlament Europejski planowane jest w najbliższych tygodniach.

Dyrektywa CSDD – długotrwałe negocjacje

Wypracowanie ostatecznego projektu dyrektywy CSDD trwało ponad cztery lata. Proces ten został rozpoczęty zapowiedzią opracowania zasad dotyczących należytej staranności przedsiębiorstw przez Komisarza ds. Sprawiedliwości w kwietniu 2020 r. Pierwszy projekt został przedstawiony przez Komisję Europejską 23 lutego 2022 r. Następnie prace toczyły się na forum Grupy roboczej Rady UE ds. Prawa Spółek i zakończyły się przyjęciem 1 grudnia 2022 r. przez Radę UE podejścia ogólnego (kompromisowego).

Odmienne stanowisko Parlamentu Europejskiego wobec niektórych przepisów projektu dyrektywy CSDD, przyjęte 1 czerwca 2023 r., stało się przedmiotem trilogów politycznych między Parlamentem Europejskim, Radą Europejską i Komisją Europejską. Dnia 15 grudnia 2023 r. został ogłoszony kompromis polityczny, jaki udało się wypracować tym trzem unijnym instytucjom, o czym pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów: Porozumienie w sprawie CSDD – zasady należytej staranności w dużych europejskich firmach. Dalsze uwagi państw członkowskich znalazły odzwierciedlenie w kolejnym, finalnym tekście kompromisowym, który został przegłosowany 15 marca 2024 r. na posiedzeniu COREPER, o czym również pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów: Dyrektywa CSDD dalej procedowana, a następnie został przyjęty przez PE 24 kwietnia 2024 r.

Jakie zmiany wprowadza dyrektywa CSDD?

Po wprowadzeniu dyrektywy CSDD:

• wdrożony zostanie obowiązek należytej staranności w odniesieniu do poszanowania praw człowieka i kwestii środowiskowych dla określonych grup przedsiębiorstw;
• obowiązkowa stanie się należyta staranność w celu ograniczania negatywnych skutków działalności własnej przedsiębiorstw, działalności jednostek zależnych oraz tzw. łańcucha działalności (chain of activities – pojęcie będące kompromisem pomiędzy łańcuchem wartości a łańcuchem dostaw);
• zwiększy się odpowiedzialność i rozliczalność przedsiębiorstw za negatywne skutki prowadzonej przez nie działalności;
• poprawi się dostęp do środków ochrony prawnej dla osób i podmiotów dotkniętych negatywnymi skutkami działalności przedsiębiorstw;
• przedsiębiorstwa będą ponosiły odpowiedzialność cywilną za negatywne skutki swojej działalności pod pewnymi warunkami, a także będą podlegały karom pieniężnym za naruszenie obowiązków w zakresie należytej staranności.

Kogo dotyczyć będzie dyrektywa CSDD?

Dyrektywa CSDD będzie dotyczyć przedsiębiorstw z krajów UE, ale także przedsiębiorstw spoza UE. Zgodnie z art. 2 CSDD podmioty utworzone zgodnie z prawem kraju członkowskiego UE, a które będą objęte regulacją, można podzielić na następujące grupy:

• przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym, za które zostało lub powinno zostać sporządzone roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 450 mln euro;
• przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były najwyższą spółką dominującą (ultimate parent company) w grupie, która osiągnęła te progi;
• przedsiębiorstwa, które same zawarły lub są najwyższą spółką dominującą grupy, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln euro (jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności).

W przypadku przedsiębiorstw spoza UE kryterium podlegania przepisom dyrektywy nie opiera się na liczbie pracowników, a jest związane z generowanym obrotem netto w UE i w podobny sposób odnosi się do spółek dominujących, umów franczyzowych i licencyjnych.

Kiedy zacznie obowiązywać dyrektywa CSDD?

Parlament Europejski przyjął dyrektywę CSDD. Kolejnym etapem jest akceptacja Rady Europejskiej. Następnie zostanie ona opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie dwadzieścia dni później. Państwa członkowskie będą mieć dwa lata, by wprowadzić jej przepisy do prawa krajowego.

Nowe przepisy będą stosowane stopniowo:

• od 2027 r. do firm zatrudniających ponad 5000 pracowników i osiągających obroty przekraczające 1,5 mld euro;
• od 2028 r. do firm zatrudniających ponad 3000 pracowników i osiągających obroty w wysokości 900 mln euro;
• od 2029 r. do wszystkich pozostałych spółek objętych dyrektywą (zatrudniających ponad 1000 pracowników i osiągających obroty przekraczające 450 mln euro).

Małe i średnie przedsiębiorstwa nie będą bezpośrednio objęte przepisami dyrektywy, ale wejście w życie CSDD wpłynie również na nie.