Dyrektywa CSDD dalej procedowana

W dniu 19 marca 2024 r. komisja prawna Parlamentu Europejskiego zatwierdziła zmienioną dyrektywę w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (dyrektywa CSDD), co umożliwia jej dalsze procedowanie i przyjęcie nowych przepisów nakładających na przedsiębiorstwa obowiązek zajęcia się ich negatywnym wpływem na prawa człowieka i środowisko na poziomie firmy oraz w całym łańcuchu dostaw. Przyjęcie przepisów regulujących kwestie związane z należytą starannością jest elementem niezbędnym do osiągnięcia przez UE neutralności klimatycznej i rozwoju zielonej gospodarki zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem.

Dyrektywa CSDD – zakres

Dotychczasowe dobrowolne działania przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności oraz przepisy dotyczące raportowania informacji niefinansowych nie doprowadziły do poprawy sytuacji, jeśli chodzi o poszanowanie praw człowieka i wdrażanie przepisów w zakresie ochrony środowiska w poszczególnych sektorach. Projekt dyrektywy CSDD zakłada wprowadzenie dla określonej grupy przedsiębiorstw obowiązkowej należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom ich działalności.

Projekt zakłada, że dyrektywa ustanowi ramy horyzontalne mające na celu wspieranie wkładu przedsiębiorstw działających na jednolitym rynku w poszanowanie praw człowieka i środowiska (zarówno w ich bezpośredniej działalności, jak i w łańcuchach dostaw) poprzez:

• identyfikację negatywnych skutków działalności przedsiębiorstw, zapobieganie im, ewentualne łagodzenie tych skutków oraz rozliczanie z przeciwdziałania;
• a także posiadanie przez przedsiębiorstwa odpowiednich procedur zarządczych i systemów zarządzania oraz wdrażanie ich.

Przedsiębiorstwa objęte dyrektywą to zarówno firmy z krajów UE, jak i spoza niej. W przypadku przedsiębiorstw z krajów należących do Unii dyrektywa dotyczy tych, które spełniają określone progi zatrudnienia i obrotu netto ze sprzedaży na skalę światową. Dla przedsiębiorstw spoza UE, kluczowe jest osiągnięcie określonego obrotu netto na terenie Unii.

Zgodnie z projektem państwa członkowskie będą wdrażać szereg działań wspierających dyrektywę: specjalne strony internetowe, platformy lub portale służące do udzielania informacji przedsiębiorstwom i ich partnerom z łańcuchów dostaw. Będą także pomagać w podejmowanych przez nie staraniach służących spełnieniu obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy.

Zmiany dotyczące projektu dyrektywy CSDD

Projekt dyrektywy CSDD przedstawiony został pierwotnie przez Komisję Europejską w lutym 2022 r., jednak w wyniku długotrwałych negocjacji ostatecznie uległ zmianom. W dniu 15 marca 2024 r. Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich przy Unii Europejskiej (COREPER) zatwierdził aktualny projekt dyrektywy CSDD, natomiast 19 marca 2024 r. stanowisko w tej sprawie zajęła także komisja prawna Parlamentu Europejskiego.

Jedną z najbardziej znaczących zmian jest ograniczenie liczby przedsiębiorstw podlegających nowym zasadom poprzez podniesienie do 1000 liczby zatrudnionych w nich pracowników (wcześniej 500) oraz do tych, których roczne przychody przekraczają 450 mln euro (wcześniej – 150 mln euro). Nowe progi zmniejszyłyby liczbę przedsiębiorstw objętych CSDD o około ²/₃. Dyrektywa będzie wprowadzana stopniowo, zaczynając od największych przedsiębiorstw. Małe i średnie nie będą objęte przepisami bezpośrednio, ale wprowadzenie dyrektywy wpłynie również na nie. Nowe przepisy, po przyjęciu przez komisję prawną Parlamentu Europejskiego, zostaną poddane pełnemu głosowaniu na posiedzeniu plenarnym tej instytucji.

Dyrektywa CSDD – obowiązki dla przedsiębiorstw

Dyrektywa CSDD:

1. ma przyczynić się do udoskonalenia praktyk w zakresie ładu korporacyjnego, aby procesy zarządzania ryzykiem w zakresie poszanowania praw człowieka i wpływu na środowisko były lepiej integrowane w strategiach przedsiębiorstw;
2. pozwoli uniknąć rozdrobnienia wymogów w zakresie należytej staranności na jednolitym rynku i zapewni przedsiębiorstwom i interesariuszom pewność prawa w zakresie oczekiwań odnośnie do ich zachowania i zakresu spoczywającej na nich odpowiedzialności (liability);
3. zwiększy rozliczalność przedsiębiorstw za negatywne skutki prowadzonej przez nie działalności;
4. poprawi dostęp do środków ochrony prawnej dla osób dotkniętych negatywnymi skutkami działalności przedsiębiorstw.

Pojęcie należytej staranności

Zagadnienie należytej staranności (due diligence) w działalności przedsiębiorstw w odniesieniu do praw człowieka zdefiniowane zostało w przyjętych w 2011 r. Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka. W tym samym roku definicję należytej staranności, rozumianej jako proces oparty na analizie ryzyka, uwzględniany w zasadach odpowiedzialnego prowadzenia działalności biznesowej (responsible business conduct, RBC), wprowadziła OECD w nowelizacji swoich wytycznych dla przedsiębiorstw wielonarodowych.

Zgodnie z podejściem zaproponowanym przez ONZ i OECD należyta staranność jest procesem, który przedsiębiorstwa powinny przeprowadzać w celu identyfikacji faktycznych i potencjalnych negatywnych skutków prowadzonej przez siebie działalności, a także w celu łagodzenia ich i zapobiegania im w wyniku prowadzonej działalności (zarówno w podstawowej, jak i w łańcuchu dostaw, a także w innych relacjach biznesowych).