Budowa drugiego toru linii kolejowej relacji Kościerzyna-Gdynia budzi ekologiczne kontrowersje

Komitet Społeczny Obrona Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego Kaszub otwarcie protestuje przeciwko realizacji projektu PKP PLK S.A. na terenie województwa pomorskiego. W ramach inwestycji opiewającej na kwotę prawie 4 mld zł ma zostać rozbudowana o drugi tor kolejowa relacja Kościerzyna-Gdynia. Zdaniem aktywistów przedsięwzięcie stwarza poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz turystyki w regionie. PKP PLK S.A. broni projektu, zapewniając o zabezpieczeniu interesu społecznego.

Ciężki transport na Kaszubach?

Według danych przekazanych naszej redakcji przez Komitet Społeczny Obrona Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego Kaszub planowana inwestycja PKP obejmuje budowę linii towarowej obsługującej przede wszystkim ciężki transport. Nowa relacja Kościerzyna-Gdynia nie przewiduje budowy przystanków pasażerskich i służyć będzie wyłącznie tranzytowi. Wyznaczona trasa przebiegać ma przez obszar Natura 2000, w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu Las Ostrzycki oraz samego jeziora Ostrzyckiego.

Zdaniem Komitetu inwestycja będzie realizowana z budżetu państwa, gdyż nie otrzymała wsparcia z funduszy Unii Europejskiej. Studium wykonalności wykazało ponoć, że żaden z wariantów przedsięwzięcia nie spełnia przesłanek ekonomicznej zasadności.

Jak kolejowa relacja Kościerzyna-Gdynia może wpłynąć na Kaszuby?

Założony w 2019 r. Komitet Społeczny Obrona Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego Kaszub tworzą przedstawiciele lokalnych społeczności, którzy boją się skutków planowanej przez PKP PLK S.A. inwestycji. Z pomocą ekspertów środowiskowych wyrazili oni szereg obaw o oddziaływanie nowej relacji kolejowej Kościerzyna-Gdynia na przyrodnicze i historyczne walory regionu.

Jeden z głównych zarzutów dotyczy wibracji i hałasu wynikających ze wzmożonego ruchu pociągów towarowych. Aktywiści zarzucają inwestorowi zaniechanie wykonania badań w zakresie potencjalnego oddziaływania wysokich decybeli na środowisko naturalne oraz na ludzi mieszkających w regionie. Brakuje również raportu na temat wpływu wibracji na otoczenie oraz analizy scenariusza przewidującego katastrofę transportową. Zdaniem protestujących hałas pociągów w kolejowej relacji Kościerzyna-Gdynia zostanie wydatnie zwiększony wskutek charakterystycznego ukształtowania terenu w obrębie Rynny Dąbrowsko-Ostrzyckiej. Jest to o tyle istotne zastrzeżenie, że w całym Kaszubskim Parku Krajobrazowym obowiązuje strefa ciszy, a na jeziorze Ostrzyckim zakazane jest używanie łodzi spalinowych.

Rezerwat Ostrzycki Las ma powierzchnię ponad 50 ha i jest częścią obszaru Natura 2000 Uroczyska Pojezierza Kaszubskiego PLH220095. Na terenie rezerwatu występuje ponad 400 gatunków roślin naczyniowych, w tym osiem objętych ochroną częściową. Uroczyska Pojezierza Kaszubskiego są ostoją o wyjątkowo dużym zróżnicowaniu warunków siedliskowych, w której gnieżdżą się i odpoczywają liczne gatunki ptactwa leśnego oraz wodno-błotnego. Cały obszar cechuje urozmaicona rzeźba terenu, bujne lasy mieszane oraz liczne jeziora, co czyni go wyjątkowo atrakcyjnym pod względem turystycznym.

Zastrzeżenia i postulaty Kaszubów

Kolejowa relacja Gdynia-Kościerzyna w poszerzonej, dwutorowej wersji budzi kontrowersje nie tylko natury środowiskowej. Komitet Społeczny Obrona Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego Kaszub w liście otwartym do mediów wskazuje na szereg problemów proceduralnych, w tym fakt ogłoszenia przetargu bez zapewnionego wcześniej źródła finansowania oraz stosowanie rygoru natychmiastowej wykonalności. Komitet złożył już dwie skargi w tej sprawie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zastrzeżenia Kaszubów budzi również nieuwzględnienie historycznej wartości obiektów znajdujących się na trasie planowanej inwestycji. Mowa o fragmentach pochodzącej z XIX w. zabytkowej linii kolejowej na odcinku Kościerzyna-Somonino oraz wiadukcie w Krzesznej, który wkrótce zostanie wpisany do rejestru zabytków. Przedstawiciele Komitetu podkreślają, że poszerzona kolejowa relacja Kościerzyna-Gdynia może spowodować zanik turystyki w okolicach tak popularnych miejscowości jak Sławki, Rybaki, Wieżyca, Krzeszna, Szymbark, Potuły czy Gołubie Kaszubskie. Są to również miejsca pracy i życia dla tysięcy Kaszubów.

Zdaniem Komitetu Społecznego drugi tor kolejowy z Kościerzyny do Gdyni nie jest niezbędny. W jego opinii, w celu realizacji zwiększonych potrzeb transportowych wystarczyłoby przeprowadzić rewitalizację istniejącej linii, polegającą m.in. na elektryfikacji oraz wprowadzeniu tzw. mijanek. Inwestycja planowana przez PKP PLK S.A. jest pod tym kątem przeszacowana, a zaniepokojeni konsekwencjami jej realizacji Kaszubi proszą o wsparcie w walce o wstrzymanie działań.

Stanowisko PKP

O komentarz do sprawy poprosiliśmy przedstawicieli PKP PLK S.A. Inwestor wyjaśnia, że w wyniku realizacji dwóch planowanych projektów: Prace na odcinku Maksymilianowo-Kościerzyna oraz Prace na odcinku Kościerzyna-Gdynia znacząco zwiększy się prędkość jazdy pociągów pasażerskich i towarowych, a podróżni z Trójmiasta i Bydgoszczy będą mieli łatwiejszy dostęp do atrakcji Kaszub. W konsekwencji ludzie chętniej będą wybierać bardziej ekologiczny transport kolejowy, co ograniczy ruch samochodowy w ważnym turystycznie regionie i korzystnie wpłynie na środowisko naturalne.

Modernizacja kolejowej relacji Kościerzyna-Gdynia jest elementem szerszego programu rozwoju połączeń, którego celem jest zwiększenie ekonomicznego potencjału portu w Gdyni. Długofalowe skutki obejmą więc wzmocnienie gospodarcze regionu, co przełoży się na wzrost dochodów ludności i zwiększone zyski z turystyki.

PKP PLK S.A. wyjaśnia również, że pozyskało już większość wymaganych decyzji środowiskowych, a realizacja inwestycji przebiega zgodnie z prawem i w granicach prawa. Raport o oddziaływaniu na środowisko nie wykazał negatywnego wpływu przedsięwzięcia na sześć obszarów Natura 2000 położonych w pobliżu linii kolejowej ani na rezerwat Ostrzycki Las. W dokumencie zagwarantowano wdrożenie takich obostrzeń, jak wygrodzenia w pobliżu obszarów chronionych czy zakaz lokowania zapleczy budowy w obrębie terenów Natura 2000.

Oceniając inwestycję, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku i Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska sformułowali szereg zaleceń, które mają zrekompensować wpływ, jaki modernizowana relacja kolejowa Kościerzyna-Gdynia będzie wywierać na otoczenie. Warunki, jakie PKP PLK S.A. zobowiązuje się spełnić, obejmują m.in.

• zachowanie szczelin pod torami, które umożliwią migrację płazom i małym ssakom;
• wywieszanie budek dla ptaków i skrzynek dla nietoperzy;
• nasadzenie drzew i krzewów wokół infrastruktury kolejowej;
• realizację prac generujących hałas poza godzinami ciszy nocnej.

Przedstawiciele PKP PLK S.A. przyznają, że badania akustyczne wykazały przekroczenia norm w kilku lokalizacjach. W związku z tym planuje się montaż tłumików i ekranów akustycznych w okolicach Gołubia oraz na odcinku Kościerzyna-Somonino. Jednocześnie inwestor zwraca uwagę, że postęp technologiczny związany z torami bezstykowymi oraz pociągami elektrycznymi pozwala zasadniczo ograniczyć wpływ tego rodzaju transportu na otoczenie. Po zakończeniu budowy planowane jest przeprowadzenie dalszych pomiarów i podjęcie ewentualnych działań naprawczych.