Bagno Wizna – jak gospodarować wodą na obszarze Natura 2000 „Bagno Wizna”

Bagno Wizna

Obszar Natura 2000 „Bagno Wizna” utworzony został 14 listopada 2008 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 października tegoż roku, zmieniającego rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. 2008 nr 198, poz.1226).

Bagno Wizna to rozległe, szerokie na 10 km, płaskie i w większości torfowe obniżenie terenu. To około 15 tys. ha bagiennych łąk leżących w okolicy ujścia Biebrzy do Narwi, położonych w zachodniej części województwa podlaskiego. Obszar ostoi obejmuje duże, zmeliorowane torfowisko niskie (70% obszaru), jedno z największych w Polsce. Teren jest użytkowany rolniczo: łąki i pastwiska zajmują 90% powierzchni, a pola uprawne i lasy – po 1%.

Ochrona obszaru Natura 2000 „Bagno Wizna” a prace utrzymaniowe melioracji wodnych

W pierwszej połowie 2020 r. na obszarze „Bagna Wizna” (PLB200005) prowadzone były prace pogłębiające i udrażniające ponad 30 rowów melioracyjnych (odwadniających).

Pod koniec 2020 r., w związku z działaniami polegającymi na pogłębianiu i udrażnianiu rowów melioracyjnych, podjętymi sprzecznie z ustaleniami planu zadań ochronnych (PZO), Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ) w Białymstoku wydała decyzję zakazującą czyszczenia rowów i odwadniania obszaru.

Problem pojawił się ponownie na początku 2022 r. w związku z prowadzeniem pogłębiania niektórych rowów na chronionym obszarze. Centrum Ochrony Mokradeł wystąpiło do Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku z wnioskiem o wydanie odpowiednich decyzji. Miały one dotyczyć wstrzymania i niepodejmowania działań niezgodnych z ochroną bagna oraz nakazać przywrócenie środowiska do stanu poprzedniego.

Działania i stanowisko Podlaskiej Izby Rolniczej w sprawie obszaru Natura 2000 „Bagno Wizna”

W czerwcu 2022 r. Podlaska Izba Rolnicza zorganizowała spotkanie rolników zamieszkujących i użytkujących łąki na obszarze Natura 2000 „Bagno Wizna” oraz ekologów.

W opinii ekspertów obszar ten musi być chroniony i nie może być osuszany z uwagi na występujące gleby torfowe oraz ważną rolę torfowisk.

Natomiast rolnicy obawiają się, że brak osuszania terenu – zaniechanie melioracji odwadniających – spowoduje powstawanie rozlewisk na terenach użytkowanych rolniczo, co uniemożliwi prowadzenie działalności przez kilkaset gospodarstw. Pasza z tego obszaru to pożywienie dla hodowanych w tym regionie krów mlecznych i jałówek. Pozyskiwane mleko (uzyskuje się ok. 0,5 mln litrów mleka dziennie, a więc 182,5 mln litrów mleka rocznie) dostarczane jest do trzech wiodących mleczarni: w Piątnicy, Grajewie i Wysokiem Mazowieckiem. Rolnicy zapewnili, że są gotowi na pewne kompromisy oraz chętni do uporządkowania gospodarki wodnej na tym terenie. Wstępnie zgodzili się na pozostawienie mniej atrakcyjnych rolniczo łąk przyrodzie, a bardziej produktywne wykorzystywane będą do pozyskiwania paszy.

W celu podjęcia decyzji, co do szczegółów rozwiązań, w latach 2021/22 opracowana została ekspertyza hydrologiczna.

W opinii Podlaskiej Izby Rolniczej obszar objęty ekspertyzą jest terenem o wysokiej kulturze rolnej, na którym gospodarka prowadzona jest w sposób zrównoważony. Rolnicy od pokoleń integrują tu uprawę łąk z zachowaniem znacznej części terenów podmokłych oraz ochroną cennych siedlisk ptasich, czego przykładem ma być ilość i różnorodność występujących tam obecnie gatunków. Zdaniem Izby proponowane w ekspertyzie rozwiązania doprowadzą do wyeliminowania produkcji rolniczej na tym terenie, likwidacji części gospodarstw rodzinnych, niekorzystnego ekonomicznie wpływu na firmy i zakłady związane w sposób pośredni i bezpośredni z branżą rolną w regionie, województwie, a nawet kraju.

Izba Rolnicza nie zgadza się z propozycją utrzymania stałego poziomu zwierciadła wody gruntowej poniżej 25 cm. W jej opinii poziom ten należy utrzymywać na 60 – 80 cm poniżej poziomu terenu (p.p.t.), wówczas zastosowanie proponowanych w powyższej ekspertyzie progów zwalniających jest zasadne i przyczyni się do gromadzenia wody opadowej w rowach szczegółowych, co poprawi podsiąkanie wody.

W kontekście propozycji zawartych w ekspertyzie Izba wskazuje, że:

  • proponowane rozwiązania spowodują tworzenie zastoisk i oczek wodnych na gruncie już przy najmniejszych opadach deszczu, co uniemożliwi zbiór zielonej masy w optymalnym terminie oraz spowoduje wypadanie szlachetnych gatunków traw i zastąpienie ich roślinnością bagienną;
  • pozostawienie nieskoszonych fragmentów kwater w pobliżu pasów zadrzewień, jako stref bytowania ptaków na użytkach intensywnych, jest niezasadne – znajduje się tam znikoma ilość siedlisk (co wykazuje ekspertyza). Ponadto takie fragmenty są miejscami do życia dla nornic i gryzoni, co spowoduje wzrost populacji drapieżników (kruki, jastrzębie itp.), a także dzików, które przez buchtowanie niszczą darń;
  • zasadne jest utrzymanie istniejących pasów zadrzewień liniowych wzdłuż rowów, gdyż ograniczają one erozję wietrzną, zapewniają ptakom ochronę przed drapieżnikami i dają im miejsce bytowania;
  • zmiana gospodarowania na wskazywanych łąkach nie dla wszystkich ptaków będzie korzystna, część z nich, np. czajka i derkacz, będą zmuszone do migracji (ptaki nie będą składały jaj w wodzie i będą szukały terenów suchych);
  • zasadne jest pozostawienie roślinności przy ujściu fragmentu koryta celem samooczyszczania wody i powinno ono dotyczyć wpływu do IV strefy;
  • brak jest analizy skutków ekonomicznych dotyczących masowego rozprzestrzeniania się barszczu Sosnowskiego, również w przypadku nierolniczego użytkowania łąk.

W obliczu kryzysu, szczególnie na rynku mleka i rosnących kosztów produkcji, Izba Rolnicza za priorytet uznaje zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Dlatego proponuje utworzenie dwóch stref:

  • numer I (w miejsce zaproponowanej strefy IV) – maksymalnie skierowana na ochronę ptaków, rozwój bioróżnorodności tp.. Zalecenia i zasady gospodarowania, które planuje się wprowadzić na całym terenie, powinny dotyczyć tylko gruntów w bliskim sąsiedztwie rzeki, które można przeznaczyć na cele rolno-środowiskowe i przyrodnicze.
  • numer II (obejmująca zasięgiem strefy I, II i III) – w której umożliwia się racjonalne, zgodne z zasadami agrotechniki, użytkowanie łąk, a w szczególności:
    • utrzymywanie wody na głębokości ok. 60 cm p.p.t., co umożliwi gospodarkę rolną i użytkowanie łąk;
    • optymalne, dostosowane do potrzeb faz rozwojowych roślin terminy koszenia;
    • możliwość wykonywania wszystkich niezbędnych zadań agrotechnicznych zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolnej (wałowanie, włókowanie, podsiew, wysiew nawozów organicznych i mineralnych);
    • regularne i cykliczne wykonywanie bieżącej konserwacji rowów co 5 – 6 lat na obszarze w strefie II;
    • doprowadzenie do modernizacji zastawek i przepustów oraz uregulowania cieków wodnych wpływających na teren Bagna Wizna.

Działania i stanowisko Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku

W dniu 18 grudnia 2013 r. wydane zostało zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Bagno Wizna PLB200005 (Dz.U. Woj. Podl. z 2013 r. poz. 4631), zmienione zarządzeniem z dnia 05 grudnia 2018 r. (Dz.U. Woj. Podl. z 2018 r. poz. 4892).

Pod koniec 2020 r. RDOŚ w Białymstoku wydał decyzję nakazującą wstrzymanie prac i niepodejmowanie działań polegających na udrażnianiu i pogłębianiu rowów melioracyjnych do czasu obowiązywania planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 „Bagno Wizna” PLB200005 tj. do dnia 7 stycznia 2024 r.

W 2021 r. RDOŚ w Białymstoku zlecił wykonanie dokumentu pod nazwą „Ekspertyza hydrologiczna dotycząca opracowania modelu gospodarowania wodą w obszarze Natura 2000 Bagno Wizna PLB200005”. Jego celem miało być opracowanie modelu gospodarowania wodą w obszarze Natura 2000 „Bagno Wizna” w istniejącym układzie hydrograficznym, w związku z potrzebą zapewnienia odpowiednich warunków wodnych w siedliskach ptaków i innych cennych zwierząt oraz roślin, minimalizacji emisji gazów cieplarnianych z torfowiska oraz względnie niezakłóconego użytkowania rolniczego na tym terenie, tj. głównie łąk kośnych.

Zgodnie z informacją otrzymaną z RDOŚ w Białymstoku, uwagi zgłoszone do wspomnianej. ekspertyzy, podczas konsultacji społecznych, są aktualnie rozpatrywane przez wykonawcę.

Ustalenia ekspertyzy w sprawie modelu gospodarowania wodą na obszarze Natura 2000 „Bagno Wizna” będą wykorzystane do opracowania nowego planu zadań ochronnych (PZO). Ekspertyza dostępna jest na stronie RDOŚ w Białymstoku.

Może Cię również zainteresować: Największe mokradła Europy w konflikcie zbrojnym.


Źródło: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32021R2115&qid=1684925616404#

Assistant Icon

Używamy plików cookie, aby zapewnić najlepszą jakość korzystania z Internetu. Zgadzając się, zgadzasz się na użycie plików cookie zgodnie z naszą polityką plików cookie.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ustawienie prywatności

Kiedy odwiedzasz dowolną witrynę internetową, może ona przechowywać lub pobierać informacje w Twojej przeglądarce, głównie w formie plików cookie. Tutaj możesz kontrolować swoje osobiste usługi cookie.

These cookies are necessary for the website to function and cannot be switched off in our systems.

Technical Cookies
In order to use this website we use the following technically required cookies
  • wordpress_test_cookie
  • wordpress_logged_in_
  • wordpress_sec

Cloudflare
For perfomance reasons we use Cloudflare as a CDN network. This saves a cookie "__cfduid" to apply security settings on a per-client basis. This cookie is strictly necessary for Cloudflare's security features and cannot be turned off.
  • __cfduid

Odrzuć
Zapisz
Zaakceptuj

music-cover