Raport ONZ ostrzega. Zwierzęta wędrowne zagrożone wyginięciem

Każdego roku zwierzęta wędrowne przemierzają lądy i oceany, pokonując niekiedy tysiące kilometrów, aby móc się rozmnażać oraz znaleźć pożywienie. Niestety niedługo może się to zmienić. Przełomowy raport Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) Stan Światowych Gatunków Wędrownych (State of the World’s Migratory Species) nie pozostawia złudzeń – niezrównoważona działalność człowieka zagraża przyszłości gatunków wędrownych.

Raport ONZ to pierwszy przegląd stanu ochrony i trendów populacyjnych zwierząt wędrownych

Dnia 12 lutego, podczas 14. konferencji ONZ na temat ochrony dzikiej przyrody (CMS COP14), która odbywa się obecnie w Samarkandzie w Uzbekistanie i potrwa do 17 lutego, została zaprezentowana pierwsza w historii ocena stanu zwierząt wędrownych na świecie.

Raport uwzględnia 1189 gatunków objętych Konwencją ONZ o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt (CMS), która obowiązuje od 1979 r. Przygotowany został przez naukowców zajmujących się ochroną przyrody w Światowym Centrum Monitorowania Przyrody Programu Narodów Zjednoczonych (UNEP-WCMC), z wykorzystaniem najrzetelniejszych zbiorów danych o gatunkach oraz przy wsparciu między innymi BirdLife International, Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) i Zoological Society of London (ZSL).

Ponad jeden na pięć gatunków zwierząt wędrownych jest zagrożonych wyginięciem

Najnowszy raport ONZ prezentuje niepokojące dane. Populacja prawie połowy (44 proc.) gatunków ujętych na liście CMS zmniejszyła się w ostatnich latach, a aż 22 proc. jest zagrożonych wyginięciem. Te dane jasno wskazują, że liczba migrujących gatunków zwierząt stale maleje, a co za tym idzie, ryzyko ich zniknięcia z naszej planety drastycznie wzrasta.

Jak wynika z dokumentu, zagrożenie wyginięciem w szczególności dotyczy ryb. Populacja 97 proc. z 58 gatunków objętych Konwencją ONZ o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt zmniejszyła się o 90 proc. w porównaniu z danymi z lat 70. XX w. Można wymienić tu między innymi rekiny, jesiotry czy płaszczki. Co istotne, wyginięciem zagrożone są także liczne zwierzęta wędrowne, które obecnie nie są wymienione na liście CMS, ale zostały uwzględnione w raporcie. Jest to prawie 400 gatunków na całym świecie, spośród których 35 (4 proc.) zaklasyfikowano jako krytycznie zagrożone.

Zwierzęta wędrowne mogą wyginąć przez działalność człowieka

Jak wynika z zaprezentowanego raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych, największym zagrożeniem dla zwierząt wędrownych jest człowiek i jego działalność. Ich migracje zakłóca przede wszystkim zanieczyszczenie środowiska chemikaliami i plastikiem, polowania, a także zmiana klimatu oraz niszczenie siedlisk i ich defragmentacja w wyniku działalności rolniczej. Dodatkowo zwierzęta wędrowne stopniowo tracą również możliwość swobodnego przemieszczania się po swoich szlakach migracyjnych ze względu na rozbudowującą się infrastrukturę drogową, kolejową oraz aglomeracyjną.

Co należy zrobić, by ochronić zwierzęta wędrowne przed wyginięciem?

Zwierzęta wędrowne stanowią istotny element równowagi złożonych ekosystemów na naszej planecie. Dzięki swoim wędrówkom pomagają między innymi w magazynowaniu dwutlenku węgla, transportowaniu składników odżywczych między ekosystemami morskimi, lądowymi i słodkowodnymi czy też w zapylaniu roślin. Gatunki wędrowne stanowią również istotne źródło pokarmu dla innych zwierząt oraz ludności występującej na ich szlakach migracyjnych.

Dlatego należy zapobiec wyginięciu zagrożonych gatunków zwierząt, podejmując jak najszybciej odpowiednie działania, mające na celu eliminację presji, z jaką muszą się one mierzyć. Związane z tym rekomendacje zawarte w raporcie ONZ obejmują pięć obszarów działań:

• ochronę, połączenie i przywrócenie naturalnych siedlisk zwierząt migrujących;
• zmniejszenie nadmiernej eksploatacji gatunków wędrujących przez człowieka;
• zredukowanie szkodliwych wpływów zanieczyszczenia środowiska;
• opóźnienie zmiany klimatu, a także jej skutków;
• rozszerzenie wykazów gatunków objętych Konwencją ONZ o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt (CMS) o gatunki nieuwzględnione na liście, a zagrożone wyginięciem.

Działania te polegać mają między innymi na zidentyfikowaniu miejsc kluczowych dla gatunków wędrownych na trasie ich wędrówek oraz zwiększeniu do roku 2030 pokrycia ochroną (do 30 proc.) obszarów kluczowych dla bioróżnorodności (KBAs) i innych istotnych siedlisk. Ważne jest także podjęcie działań mających na celu zmniejszenie wpływu nadmiernego połowu, przypadkowego chwytania morskich gatunków wędrownych czy też pomoc wszystkim gatunkom wędrownym w adaptacji do zmieniającego się klimatu poprzez ukierunkowane wysiłki w zakresie odtwarzania naturalnych ekosystemów.