English
W ostatnich latach wzrósł globalny poziom świadomości dotyczącej skutków zanieczyszczenia środowiska i zmiany klimatu. W związku z tym, coraz więcej organizacji i instytucji stara się zaangażować w różne przedsięwzięcia, które mają na celu ograniczenie wpływu działalności człowieka na otoczenie. Wśród nich wyróżnia się Forever Pollution Project, który został zainicjowany przez francuski dziennik „Le Monde”, we współpracy z 17 partnerami. Punkt widzenia przedstawicieli wielu państw (np. Niemiec, Włoch, Holandii, Belgii, Czech, Grecji czy Łotwy) pozwala dokładniej przyjrzeć się problemowi zanieczyszczenia oraz skuteczniej przeciwdziałać pogorszeniu się sytuacji.
Po raz pierwszy dokładnie zbadano stopień skażenia Europy substancjami PFAS, a wynikami podzielono się z opinią publiczną.
Czym są PFAS?
Substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS), nazywane również „wiecznymi chemikaliami”, to syntetyczne związki chemiczne, które nie ulegają naturalnemu rozkładowi w środowisku.
PFAS są stosowane w wielu produktach przemysłowych i konsumenckich, a zanieczyszczenie nimi wody, gleby i powietrza jest powszechne na całym świecie. Ze względu na swoją trwałość, PFAS są szczególnie szkodliwe dla człowieka. Przykładowo występują w produktach przemysłu chemicznego, w powłokach nieprzywierających, plastikach, farbach, produktach budowlanych, sprzęcie sportowym czy ubraniach. Mogą także przedostawać się do żywności, a ich obecność wpływa znacząco na zdrowie ludzi. PFAS mogą być przyczyną zachorowań na raka i bezpłodności, a także wielu innych poważnych chorób. Oszacowano, że PFAS obciąża systemy opieki zdrowotnej kwotą od 52 do 84 miliardów euro rocznie.
Forever Pollution Project
Forever Pollution Project jest efektem wspólnych wysiłków wielu podmiotów, których celem było zbadanie stopnia skażenia Europy związkami PFAS. Przez kilka miesięcy gromadzili oni tysiące danych, aby zmierzyć skalę tego zjawiska w Europie. Wyniki przedstawiono na „mapie wiecznego zanieczyszczenia”, co w sposób dobitny pokazuje skalę problemu.
W oparciu o badania tysięcy próbek środowiskowych oszacowano, iż na Starym Kontynencie jest ponad 17 000 miejsc zanieczyszczonych w stopniu wymagającym uwagi władz publicznych (PFAS wykryto w wysokich stężeniach przekraczających 10 nanogramów na litr wody). W kolejnych 2100 hot spotach stężenie PFAS osiąga poziomy uważane za niebezpieczne dla zdrowia (ponad 100 nanogramów na litr). Dochodzenie ujawniło również lokalizacje prawie 21 500 miejsc podejrzanych o zanieczyszczanie w wyniku przeszłej lub obecnej działalności przemysłowej, jak również ponad 230 fabryk zidentyfikowanych jako użytkownicy PFAS.
Zanieczyszczenie wiecznymi chemikaliami jest dużym problemem we wszystkich krajach Europy, jednak są miejsca, w których jest on wręcz nierozwiązywalny. Najwyższy poziom zanieczyszczenia odnotowano w Belgii. To tutaj, w mieście Zwijndrecht, stężenie wynosi do 73 milionów nanogramów na litr i jest 36,5 miliona razy większe niż akceptowany poziom. Mieszkańcy zamieszkujący okoliczne tereny otrzymali zalecenia, by unikali rodzimych warzyw i jaj składanych w ich ogrodach.
PFAS – co możemy z nimi zrobić?
Wieczne chemikalia są bardzo trudne do usunięcia. „Koszt rekultywacji to prawdopodobnie dziesiątki miliardów euro. W kilku miejscach władze już się poddały i postanowiły zatrzymać toksyczne chemikalia w ziemi, bo nie da się ich usunąć” – ostrzegają eksperci projektu Forever Pollution.
Aby zwalczać zanieczyszczenie związkami PFAS, konieczne jest zaangażowanie wszystkich państw członkowskich UE. Ważne są inwestycje w badania, monitorowanie i zarządzanie zanieczyszczeniami, działania, mające na celu zapobieganie dalszemu skażaniu środowiska i ochronę ludzi przed jego długoterminowymi skutkami. Niemcy, Holandia, Norwegia, Szwecja i Dania – kraje mające surowe przepisy wewnętrzne dotyczące PFAS – wspólnie złożyły wniosek o ograniczenie stosowania substancji toksycznych w całej UE.
