Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Klęskom Żywiołowym – coraz bardziej potrzebny!

13 października obchodzimy Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Klęskom Żywiołowym. W tym roku przebiega on pod hasłem zapewnienia kolejnym pokoleniom odporności na przyszłe katastrofy. Liczby dowodzą, że jest o co walczyć – według FAO ilość klęsk żywiołowych wzrosła w przeciągu ostatnich 50 lat aż czterokrotnie! Co robi więc świat, aby zabezpieczyć się przed dalszymi kataklizmami?

Żaden kraj nie jest dziś bezpieczny

Biuro ONZ ds. ograniczania ryzyka katastrof (UNDRR) przygotowało raport dotyczący kosztów społecznych klęsk żywiołowych, które miały miejsce w latach 2000-2019. W 7348 zarejestrowanych zdarzeniach życie straciło 1,23 mln ludzi, a 4 mld zostały w jakiś sposób poszkodowane – to aż co drugi człowiek na świecie! Łączne koszty finansowe klęsk w pierwszych dwóch dekadach XXI w. oszacowano na prawie 3 bln dolarów.

Wzrost liczebności klęsk żywiołowych asocjowany jest oczywiście ze zmianą klimatu, która według UNDRR zwiększyła częstotliwość występowania susz, upałów, powodzi, śnieżyc, huraganów oraz pożarów. Tylko w ciągu ostatnich dziesięciu dni nasza redakcja informowała o śmiertelnych powodziach w Nepalu,  suszy w Arizonie i huraganie Milton.  W skali roku dramatycznych doniesień z różnych części świata jest stale więcej – nawet w Polsce rok 2024 zapisał się już pod znakiem niszczycielskich wiosennych przymrozków, suszy rolniczej i katastrofalnej wrześniowej powodzi.

Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Klęskom Żywiołowym 2024

Tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Zapobiegania Klęskom Żywiołowym skupiają się na najmłodszych. Według UNDRR od 2000 r. naturalne katastrofy wywróciły do góry nogami życie ponad miliarda dzieci na całym świecie. W tym czasie zniszczonych zostało ponad 80 tys. szkół. Zgony, urazy i zdewastowane budynki to jednak tylko część tragedii. Klęski żywiołowe utrudniają również dzieciom dostęp do zdrowej żywności, opieki medycznej i edukacji. Za te niedostatki w przyszłości zapłacą całe społeczeństwa.

UNDRR w swojej kampanii społecznej zwraca uwagę na potrzebę zapewnienia dzieciom bezpiecznej przyszłości. Szkoły powinny stać się elementem wczesnego ostrzegania przed katastrofami, ale także miejscem, gdzie kolejne pokolenia będą uczyć się o ryzyku występowania klęsk żywiołowych i sposobach jego redukcji. Ważne są nie tylko plany na dziś i jutro, ale także kompleksowe myślenie o „kulturze zapobiegania katastrofom” – przekonują przedstawiciele UNDRR.

Jak można ograniczyć ryzyko klęsk żywiołowych?

Walka o złagodzenie skutków zmiany klimatu trwa, niestety w części jest już przegrana. Nawet gdyby udało się obniżyć emisje gazów cieplarnianych zgodnie z założeniami, anomalia pogodowe, których doświadczamy, będą się w kolejnych latach nasilać. Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Klęskom Żywiołowym skupia się więc na mechanizmach, które mogą nas uchronić przed kosztownymi skutkami susz, powodzi czy pożarów.

Aktualnie najważniejszym planem w tym kontekście jest Ramowy program działań z Sendai na lata 2015-2030 w sprawie ograniczenia ryzyka katastrof przyjęty podczas konferencji ONZ w Japonii w 2015 r. Jego głównymi celami są ograniczenie liczby ofiar śmiertelnych oraz zmniejszenie wpływu klęsk na dostęp do podstawowych usług społecznych, w tym zaopatrzenia w wodę i żywność, dostaw energii czy ochrony zdrowia. Realizacja ma polegać na szerokiej współpracy administracji krajowych i regionalnych, ale także organizacji samorządowych, instytutów naukowych, biznesu oraz społeczeństwa.

Wśród priorytetów ramowego programu z Sendai wskazano:

• Zrozumienie ryzyka katastrof;
• Wzmocnienie zarządzania ryzykiem katastrof na szczeblu państwowym, regionalnym i globalnym;
• Inwestycje w infrastrukturę i systemy zwiększające społeczną, gospodarczą, zdrowotną i kulturalną odporność wobec klęsk żywiołowych;
• Przygotowanie skutecznego reagowania na katastrofy w postaci odnowy, rehabilitacji i odbudowy.

Aby przekuć słowa w czyny, 3 października br. UNDRR opublikował poradnik dotyczący ograniczania ryzyka związanego z katastrofami naturalnymi. Znalazły się w nim zalecenia jak wykorzystywać dorobek naukowy i technologie do budowania odporności, w tym m.in. praktyczne przykłady, dobre praktyki oraz inspirujące koncepcje, które mają usprawnić współpracę między sferą naukową, polityczną i społeczną. Do 6 listopada można dokument przeglądać on-line i zgłaszać swoje własne uwagi i sugestie. Po zakończeniu konsultacji społecznych UNDRR przygotuje ostateczną wersję poradnika.