English
O tym, że należy spodziewać się nawracających i coraz bardziej dotkliwych susz oraz nagłych podtopień i powodzi, mówiono już od lat. Ale dopiero teraz, kiedy skutki tych ekstremalnych zjawisk są coraz bardziej uciążliwe dla Europejczyków, Komisja Europejska przygotowuje się do uruchomienia inicjatywy „odporność na deficyt wody” (water resilience).
Zajęcie się kwestią odporności na deficyt wody jest jednym z głównych tematów unijnego programu ochrony środowiska. Komisja Europejska (KE) w swoim komunikacie z 17 października 2023 r., określającym plan pracy na 2024 r., wskazała, że podejmie inicjatywę nieustawodawczą „odporność na deficyt wody” w celu zapewnienia obywatelom UE, przyrodzie oraz gospodarkom dostępu do wody, jednocześnie zapobiegając katastrofalnym powodziom, niedoborom wody i suszom.
Europa walczy obecnie z podtopieniami i powodziami oraz suszą
Postępujące ocieplenie wraz z opadami deszczu i topniejącym śniegiem powodują w jednych regionach Europy liczne zalania, podtopienia, a nawet powodzie roztopowe, a w innych susze. Przykładem są tu niektóre regiony Niemiec, Polski czy północnej Francji, które zostały dotknięte w ostatnim czasie poważnymi podtopieniami i powodziami. Sytuacja, chociażby w przypadku naszego kraju, nadal jest niepokojąca. W prognozach zapowiadane są kolejne ulewy i śnieżyce, po których nastąpi jeszcze większe ocieplenie, co skutkować może dalszym wzrostem stanu wody w rzekach, łącznie z przekroczeniami stanów ostrzegawczych i alarmowych.
Tymczasem północno-wschodnia część Hiszpanii coraz bardziej odczuwa negatywne skutki zmiany klimatu, przede wszystkim te związane z niedoborami wody i suszą. W ostatnim czasie media hiszpańskie informowały, że rezerwy wodne tego regionu, po 40 miesiącach z ilością opadów poniżej średniej z lat wcześniejszych, spadły poniżej 16 proc. David Mascort, kataloński minister ds. klimatu, nazwał obecną sytuację najgorszą suszą w historii Hiszpanii, a mieszkańcy tego kraju stoją w obliczu coraz większych ograniczeń w zużyciu wody.
Czas na konkretne działanie! – inicjatywa KE „odporność na deficyt wody”
Komisja Europejska, stając w obliczu powtarzających się kryzysów związanych z wodą, podejmuje działania mające na celu zwiększenie odporności poszczególnych krajów na deficyt, zarówno dziś, jak i w przyszłości.
W dniu 12 marca 2024 r. KE planuje opublikować nową inicjatywę „odporność na deficyt wody”, wraz z powiązanym dokumentem na temat adaptacji do zmiany klimatu. Inicjatywa ta ma przyczynić się do określenia i oceny najlepszego sposobu zarządzania ryzykiem klimatycznym we wszystkich obszarach polityki UE, w tym w polityce wodnej. Obejmie ona szereg działań do natychmiastowego wdrażania oraz zapoczątkuje debatę publiczną na temat sposobów prowadzących do osiągnięcia odporności na deficyt wody. Część tej debaty odbywać się będzie w ramach Zielonego tygodnia (Green week), organizowanego przez Komisję Europejską w Brukseli w dniach 29-30 maja 2024 r.
Niedobory wody są problemem równie ważnym jak kryzys energetyczny
Komisarz ds. środowiska Virginijus Sinkevićius, przedstawiając wstępne plany inicjatywy wodnej „odporności na deficyt wody”, porównał potencjalne przyszłe niedobory wody z szokiem energetycznym, który nastąpił po inwazji Rosji na Ukrainę. Wskazał on, że kwestią, z którą trzeba sobie poradzić, są dostęp do wody pitnej i jej straty na przesyle oraz ograniczenie ilości pobieranych zasobów. Ponadto poinformował, że główni użytkownicy w sektorze przemysłowym, energetycznym, transportowym i rolnictwie będą musieli włączyć się w działania, aby udało się skutecznie zintegrować efektywność wykorzystania wody i ochronę zasobów. Komisarz odniósł się również do prawodawstwa UE, wynikającego z Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, wskazując, że koszty środowiskowe i zasobowe dostaw wody, jako promocja bardziej efektywnego wykorzystania zasobów, nie były wdrażane w sposób wystarczający.
Virginijus Sinkevićius w styczniu br., po spotkaniu ministrów UE ds. środowiska, powiedział, że nie bierze się pod uwagę priorytetyzacji sektorów w celu zróżnicowania zaopatrzenia w wodę, ale promuje się podejście podkreślające znaczenie wody jako zasobu, którym należy dobrze zarządzać i który trzeba zabezpieczyć dla przyszłych pokoleń.
Na spotkaniu ministrów rolnictwa Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, które odbyło się w styczniu 2024 r., Portugalia zaproponowała przygotowanie planu zmniejszenia podatności Unii Europejskiej na wpływ zmiany klimatu na zasoby wodne, który mógłby nazywać się „RewaterEU”. dla potrzeb którego fundusze publiczne byłyby przeznaczone na zwiększenie bezpieczeństwa wodnego, gwarantując jednocześnie dostęp do zasobów wody po rozsądnych cenach. Wskazano również, że odporność na deficyt wody i troska o jej dostępność w UE są prawdopodobnie najważniejszą sprawą dla przyszłości rolnictwa i systemów żywnościowych. Podkreślono wagę takich sposobów działania, jak magazynowanie, dystrybucja wody, efektywne zarządzanie ponownym wykorzystaniem zasobów, rozwój i wykorzystanie nowych technologii, w tym rolnictwa precyzyjnego, właściwe planowanie gospodarowania wodami oraz monitorowanie zasobów.
Czy działania na poziomie UE są wystarczające, aby zapobiec światowemu kryzysowi wodnemu?
Odporność na deficyty wody jest wyzwaniem nie tylko dla UE, ale również dla innych regionów świata. Na całym globie obieg wody jest niezrównoważony, ściśle powiązany ze zmianą klimatu i utratą różnorodności biologicznej. Efektywność zmniejszania ryzyka powodziowego i zapobiegania suszom, w tym rosnąca „odporność na deficyt wody”, nie będzie mogła zostać osiągnięta bez zintegrowanego podejścia, które uwzględni wszystkich interesariuszy, nie tylko z Unii Europejskiej, ale i z całego świata.
