Największe morza na świecie to naturalne zbiorniki wodne połączone zazwyczaj z oceanem lub częściowo otoczone przez ląd. Ich wody są istotnym elementem ekosystemów i bioróżnorodności morskiej, gospodarki i transportu, a także kultury i historii ludzkości. W niniejszym artykule przyglądamy się bliżej największym morzom świata, prezentując je według zajmowanej powierzchni, w kolejności od największego do najmniejszego.
Charakterystyka mórz świata
Na świecie wskazuje się 71 mórz, a ich powierzchnia stanowi około 11 proc. całkowitej powierzchni oceanów, co przekłada się na obszar około 40 mln km2. Są one wyodrębniane ze względu na swoje specyficzne cechy geograficzne i klimatyczne, często bardziej zróżnicowane pod względem warunków środowiskowych, takich jak głębokość, temperatura wody czy zasolenie.
Morza dzielą się na różne typy, należą do nich:
- morza wewnątrzkontynentalne – są otoczone lądem ze wszystkich stron, z otwartymi wodami oceanicznymi łączą je wąskie cieśniny. Przykładem jest Morze Bałtyckie, które jest połączone z Morzem Północnym przez cieśniny Kattegat i Skagerrak.
- morza międzykontynentalne – znajdują się między dwoma lub więcej kontynentami. Morze Karaibskie, leżące między Ameryką Południową a Północną, jest tu idealnym przykładem.
- morza międzywyspowe – są to morza położone między grupami wysp. Na przykład Morze Irlandzkie zlokalizowane jest między Wielką Brytanią a Irlandią.
- morza przybrzeżne – znajdują się wzdłuż wybrzeży kontynentów. Morze Południowochińskie, rozciągające się wzdłuż południowo-wschodniego brzegu Azji, jest przykładem takiego zbiornika.
- morza otwarte – to części oceanów, które nie są otoczone lądem i nie są głęboko wcięte w kontynent. Morze Północne, mimo że styka się z Europą kontynentalną i Wielką Brytanią, ma stosunkowo szerokie połączenie z Atlantykiem, co klasyfikuje je jako morze otwarte.
Największe morza na świecie
Wśród największych naturalnych zbiorników morskich na świecie trzeba wymienić:
Morze Filipińskie (powierzchnia: ok. 5,7 mln km²) – jest częścią Oceanu Indyjskiego, rozciągającą się między Filipinami a Azją Południowo-Wschodnią. Morze Filipińskie jest także miejscem, gdzie dochodzi do spotkania trzech głównych płyt tektonicznych: płyty filipińskiej, euroazjatyckiej i pacyficznej, więc jest obszarem często nawiedzanym przez trzęsienia ziemi oraz erupcje wulkaniczne. Znane jest również z występowania tajfunów, które są szczególnie silne we wrześniu.
Morze Koralowe (powierzchnia: ok. 4,8 mln km²) – położone jest u wybrzeży Australii. To tutaj występuje Wielka Rafa Koralowa, wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Większość morza jest chroniona w ramach Australijskiego Morza Koralowego Parku Morskiego i Francuskiego Parku Przyrody Morza Koralowego, co oznacza, że połowy ryb są tam ograniczone. Naturalne piękno, bogactwo ptaków i życia wodnego oraz ciepły, stabilny klimat sprawiają, że jest to popularny cel wyjazdów turystycznych.
Morze Arabskie (powierzchnia: ok. 3,9 mln km²) – jest częścią Oceanu Indyjskiego, położoną między Arabią Saudyjską a Afryką Północną. Temperatura jego wody w okresie letnim może sięgać nawet 30°C. Jest to obszar, na którym często występują cyklony tropikalne. Morze Arabskie szczyci się bogatą historią handlowego transportu wodnego, którego początki sięgają wielu wieków wstecz.
Morze Sargassowe (powierzchnia: 3,5 mln km² ) – połączone z Oceanem Atlantyckim, to miejsce odkryte przez Krzysztofa Kolumba. Swoją nazwę zawdzięcza brązowym wodorostom z rodzaju Sargassum. Charakteryzuje się ciepłą i spokojną wodą, słabymi prądami, niskimi opadami i wysokim parowaniem, a wszystko to odróżnia je od innych części Oceanu Atlantyckiego.
Morze Południowochińskie (powierzchnia: ok. 3,5 mln km²) – rozległe morze między wybrzeżami Azji Południowo-Wschodniej a archipelagami Indonezji i Filipin. Na jego obszarze znajduje się ponad 200 wysp. Około jedna trzecia światowego handlu żeglugowego odbywa się przez Morze Południowochińskie. Osady na jego dnie zawierają popiół wulkaniczny zarówno w głębokich, jak i płytkich wodach.
Morze Karaibskie (powierzchnia: ok. 2,7 mln km2) – stanowiące część Oceanu Atlantyckiego, położone jest pomiędzy Meksykiem, Wyspami Karaibskimi, Kubą i Ameryką Środkową. W jego strefie znajdują się duże obszary raf koralowych i pastwisk trawy morskiej. Morze Karaibskie znane jest z Mezoamerykańskiej Rafy Koralowej, drugiej co do wielkości na świecie.
Znaczenie mórz na Ziemi
Morza są istotnym elementem ekosystemów i różnorodności biologicznej. Poprzez absorpcję dwutlenku węgla i ciepła potrafią regulować klimat, przy czym są też źródłem, z którego pozyskuje się surowce oraz stanowią siedlisko dla wielu form życia. Morza to także istotne szlaki transportu. Ich ochrona i zrównoważone wykorzystanie są kluczowe dla zachowania równowagi ekologicznej Ziemi.
W celu podkreślenia, że morza są wspólnym dobrem wymagającym odpowiedniej ochrony, ustanowiono Światowy Dzień Morza. Jego rolą jest podkreślenie faktu, że ochrona ekosystemu morskiego powinna być przedmiotem zainteresowania i odpowiedzialności zarówno rządów, instytucji, jak i obywateli. Również tegoroczny Światowy Dzień Dzikiej Przyrody, przypadający na 3 marca, skupiał się na podkreśleniu znaczenia technologicznych innowacji wykorzystywanych w ochronie przyrody morskiej i jakości wód w morzach.