English
Jesień to czas, w którym wiele podmiotów związanych z ochroną środowiska prowadzi akcje edukacyjne, które mają na celu szerzenie w społeczeństwie postaw proekologicznych. Podstawą do takich działań często są pojawiające się w kalendarzu święta. Przykładem jest tutaj Dzień Czystego Powietrza. Aktywności z tej okazji organizują zarówno specjaliści ds. ochrony środowiska, jak i przedszkola, szkoły, domy kultury czy organizacje non-profit. Dzięki kompleksowym działaniom prowadzonym przez różne jednostki zwiększa się wiedza o zanieczyszczeniu powietrza, a to pierwszy krok by mu przeciwdziałać.
Dzień Czystego Powietrza ma uświadamiać i edukować
Cyklicznie pojawiające się święta mają przypominać zarówno społeczeństwu, jak i jednostkom rządowym oraz pozarządowym o ważnych tematach dotyczących ochrony środowiska. To między innymi w tym celu Fundacja Ekologiczna „Arka” z Bielska-Białej zainicjowała 14 listopada 2005 r. polski Dzień Czystego Powietrza. Od tego czasu co roku prowadzone są kampanie skupiające się na tym, czym jest zanieczyszczenie powietrza oraz dlaczego zjawisko to jest zagrożeniem dla środowiska i zdrowia ludzkiego. Nie brakuje w tym czasie również informacji na temat działań mających negatywny wpływ na jakość powietrza oraz strategii umożliwiających redukcję tego problemu. Dzień Czystego Powietrza jest okazją do działań, w które angażują się między innymi Główny i Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Czym jest zanieczyszczenie powietrza?
Zanieczyszczenie powietrza według oficjalnej definicji skonstruowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) to stan, w którym jego skład chemiczny może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie ludzi, zwierząt, roślin oraz całych ekosystemów. Do silnie trujących związków chemicznych, które mogą zanieczyszczać powietrze należą między innymi tlenki azotu, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki oraz pyły węglowe. Jako ich źródła wskazywane są: rolnictwo, górnictwo, transport, hutnictwo oraz przemysły chemiczny, odzieżowy i spożywczy. Dzień Czystego Powietrza to wspaniała okazja, by dowiedzieć się czegoś więcej o otaczającym nas świecie i o tym, jak człowiek może na niego wpływać: pozytywnie lub, co niestety częstsze, negatywnie.
Wpływ zanieczyszczenia powietrza na jakość wód
W Dzień Czystego Powietrza specjaliści z różnych branż edukują o sposobach, w jakie zanieczyszczenia wpływają na ekosystemy. Wiele osób żyje w przekonaniu, że głównymi problemami związanymi z tym zjawiskiem są smog oraz globalne ocieplenie klimatu. Tymczasem okazuje się, że zanieczyszczenie powietrza negatywnie wpływa też na jakość wód. Związki w stanie gazowym, takie jak tlenki azotu oraz dwutlenek siarki, reagują z tlenem oraz parą wodną. W wyniku tych reakcji chemicznych powstają kwasy, które powodują obniżenie pH wód opadowych. Kwaśne opady atmosferyczne w sposób drastyczny zmieniają warunki środowiskowe. Wiele gatunków zwierząt i roślin nie jest w stanie dostosować się do dynamicznie zachodzących zmian, przez co ich liczebność maleje, a w skrajnych przypadkach wymierają całe populacje.
Kwaśne deszcze są zagrożeniem dla równowagi ekosystemów wodnych
Dzień Czystego Powietrza jest okazją, by uświadomić sobie, że problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza są dużo bardziej złożone niż to się wydaje. Przykładem są tu utrudnienia w prawidłowym formowaniu się muszli i szkieletów jako następstwo ograniczonej dostępności węglanu wapnia, głównego budulca wymienionych struktur. Zjawisko to ogranicza rozwój licznych gatunków zwierząt, w tym drobnych organizmów zaliczanych do zooplanktonu – ważnego elementu łańcucha pokarmowego. W przypadku ekosystemów słonowodnych problem ten dotyczy również koralowców rafotwórczych i żółwi morskich, czyli gatunków objętych ścisłą ochroną.
Dodatkowo zbyt niskie pH wody uniemożliwia poprawne funkcjonowanie niektórych gatunków zwierząt poprzez zaburzenie naturalnych procesów biochemicznych. Ryby żyjące w wodzie o zbyt niskim odczynie mają problem z oddychaniem, co prowadzi do pogorszenia ich kondycji, a nawet do śnięcia.
Stale postępujący rozwój cywilizacyjny ma ogromny wpływ na środowisko naturalne. Inicjatywy takie jak Dzień Czystego Powietrza są ważnym elementem edukowania w zakresie ochrony przyrody, w szczególności ekosystemów wodnych. Bez czynnego udziału społeczności czyste powietrze pozostanie jedynie wspomnieniem, dlatego też edukacja jest pierwszym i jednym z najważniejszych kroków do jego ochrony.
