Geotermia w Polsce: Potencjał i wyzwania rozwoju energii geotermalnej w ciepłownictwie

geotermia

Geotermia, czyli wykorzystanie energii cieplnej zgromadzonej w głębi Ziemi, to jedno z najsłabiej wykorzystywanych źródeł energii odnawialnej w Polsce. Mimo ogromnego potencjału rozwój tej dziedziny nie przebiega w naszym kraju zbyt dynamicznie. Długotrwałe procesy inwestycyjne, ryzyko oraz pewne wyzwania technologiczne stoją na drodze do pełnego wykorzystania tej ekologicznej formy energii.

Geotermia – energia ciepła Ziemi

Energia geotermalna to ciepło wewnętrzne Ziemi, które gromadzi się w skałach oraz wodach wypełniających szczeliny i pory skalne. Stanowi ona rodzaj energii odnawialnej, ponieważ jej źródło – gorące wnętrze naszej planety – jest praktycznie nieograniczone. Naturalne procesy zachodzące wewnątrz Ziemi, zwłaszcza w warstwie litosfery, powodują wzrost temperatury w miarę wchodzenia w głąb.

Energia geotermalna jest niezwykle obiecującym źródłem odnawialnym. W przeciwieństwie do energii słonecznej czy wiatrowej jest niezależna od pór roku i warunków pogodowych. Oznacza to, że może zapewnić stabilne i stałe dostawy energii. Poza tym w sposób bardzo ograniczony ingeruje w środowisko i nie emituje szkodliwych substancji do atmosfery.

Warunki do rozwoju geotermii w Polsce

Wielu ekspertów uważa, że Polska ma duży potencjał w zakresie energii geotermalnej. Badania geologiczne wskazują, że nawet jedna czwarta powierzchni naszego kraju posiada warunki do pozyskiwania wód termalnych do ciepłownictwa. Obszary, które można uznać za perspektywiczne, zlokalizowane są głównie na Niżu Polskim oraz na Podhalu. Posiadają dobre rozpoznanie warunków hydrogeologicznych, co w znacznym stopniu ogranicza ryzyko inwestycyjne. Temperatura wody dla tych obszarów waha się w granicach od 30°C do 130°C, natomiast głębokość występowania w skałach osadowych od 1 do 10 km.

Warto podkreślić, że regiony o optymalnych warunkach geotermalnych często pokrywają się z obszarami o wysokiej gęstości zaludnienia, silnie uprzemysłowionymi lub rolniczymi. Miasta takie jak Warszawa, Poznań, Szczecin, Łódź, Toruń i Płock znajdują się na terenach zasobnych w energię wód geotermalnych.

Wykorzystanie energii geotermalnej na nieznaczną skalę

Do tej pory wykorzystanie energii geotermalnej w ciepłownictwie, mimo ogromnego potencjału geologicznego, odbywało się w Polsce na nieznaczną skalę. Działa tylko siedem ciepłowni geotermalnych obsługujących sieci c.o. Pierwsza powstała w Bańskiej Niżnej (1993 r., woj. małopolskie), następnie w Pyrzycach (1996 r., woj. zachodniopomorskie), Mszczonowie (1999 r., woj. mazowieckie), Uniejowie (2001 r., woj. łódzkie), Stargardzie (2005 r., woj. zachodniopomorskie), Poddębicach (2013 r., woj. łódzkie) i w 2022 r. w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie).

Budowa kolejnych ciepłowni trwa w Sieradzu (woj. łódzkie), Koninie i Kole (woj. wielkopolskie). Są to projekty w finalnej fazie realizacji i w najbliższym sezonie grzewczym zostaną uruchomione.

Na etapie początkowym jest z kolei inwestycja w Szaflarach, niedaleko Zakopanego. Rozpoczęło się tam właśnie wiercenie najgłębszego odwiertu geotermalnego na świecie – docelowa głębokość to 7 km. Prace będą prowadzone w trybie ciągłym, siedem dni w tygodniu, na dwie zmiany i mają trwać do połowy 2024 r.

Wiercenie ma na celu odkrycie nowego zbiornika wód termalnych. Oczekuje się odnalezienia wody o temperaturze przekraczającej 150°C, czyli dużo wyższej niż w innych ujęciach w Polsce. Celem wykorzystania wody z nowego odwiertu będzie przede wszystkim ogrzewanie budynków w gminie Szaflary i Nowym Targu. Rozważane jest również wykorzystanie jej do produkcji energii elektrycznej. Czas jednak pokaże, czy założenia prac geologicznych sprawdzą się w rzeczywistości.

Wyzwania dla samorządów

W ostatnich latach zainteresowanie polskich miast i gmin wykorzystaniem wód geotermalnych w ciepłownictwie wzrasta. Dostrzegają korzyści wynikające z tego rodzaju inwestycji. Chociażby zredukowanie zależności od importowanych paliw kopalnych i zmniejszenie kosztów energetycznych dla gospodarstw domowych, firm i instytucji. Niewątpliwą zaletą jest również redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeń powietrza, poprawiająca jakość życia mieszkańców. Niemniej jednak wiele z nich nie podejmuje się tego rodzaju przedsięwzięć z uwagi na duże ryzyko ekonomiczne.

Decyzje dotyczące poszukiwań złóż wód termalnych zapadają w warunkach niepewności w zakresie parametrów geologicznych i wartości ekonomicznych złoża. Praktycznie do chwili wykonania otworu wiertniczego nie są znane dokładne wartości takich parametrów jak temperatura, mineralizacja wód czy potencjalna wydajność ujęcia. Natomiast już na tym etapie prac projekty wymagają milionowych nakładów finansowych. Dopiero w praktyce można ocenić wartość parametrów eksploatacyjnych ujmowanych wód, a więc opłacalność inwestycji. Zatem w sytuacji uzyskania zasobów o parametrach gorszych od przewidywanych lub ich nieuzyskania gminy ryzykują duże straty finansowe.

Kierunki wsparcia geotermii

W ostatnich latach rządowe instytucje, takie jak Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, podejmują działania mające na celu zwiększenie zainteresowania geotermią.

W 2022 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, wspólnie z Państwowym Instytutem Geologicznym-Państwowym Instytutem Badawczym (PIG-PIB) oraz Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), umożliwiło jednostkom samorządu terytorialnego otrzymywanie bezpłatnych opinii na temat występowania i zagospodarowania wód termalnych w wybranych lokalizacjach. Projekt spotkał się z dużym zainteresowaniem, bowiem w okresie od 11 sierpnia 2021 r. do 31 sierpnia 2022 r. o taką ocenę poprosiło łącznie 218 gmin.

Opinia zawiera analizę aktualnego stanu rozpoznania geotermalnego oraz możliwości wykorzystania wód termalnych. Dodatkowo wskazywano w niej na ewentualne konflikty, które mogą utrudnić realizację inwestycji oraz oceniano potencjał geotermalny w ciepłownictwie.

NFOŚiGW na rozwój geotermii w Polsce przeznaczył konkretne wsparcie finansowe. Aktualnie dostępne są dwa, powiązane ze sobą programy priorytetowe, które koncentrują się na wykorzystaniu energii geotermalnej. Pierwszym z nich jest program pod nazwą „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”. Udziela on wsparcia na etapie prac geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż wód termalnych w celu ich udostępnienia. Drugim programem jest „Polska Geotermia Plus”, który ma na celu zwiększenie wykorzystania zasobów geotermalnych w Polsce. Oferuje wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie: budowy nowej oraz rozbudowy lub modernizacji istniejącej ciepłowni/elektrociepłowni/ elektrowni geotermalnej, opartej na źródle geotermalnym.

Działania podejmowane w ramach tych programów są z pewnością ważnym krokiem w kierunku zwiększenia wykorzystania geotermii w Polsce. Wspieranie badań, inwestycji i budowy infrastruktury jest kluczowe dla rozwinięcia tej perspektywicznej gałęzi energetyki odnawialnej w naszym kraju.

Mimo wyzwań geotermia ma potencjał stać się opłacalnym i trwałym źródłem energii w Polsce. Koszty inwestycji mogą być rekompensowane przez opłacalność eksploatacji, a trwałe dostawy energii cieplnej zwiększą niezależność od paliw kopalnych i zredukują emisję gazów cieplarnianych. Postęp geotermii w Polsce wymaga jednak dalszego wsparcia finansowego, rozwoju technologii i odpowiednich regulacji, które sprzyjałyby inwestorom.

Assistant Icon

Używamy plików cookie, aby zapewnić najlepszą jakość korzystania z Internetu. Zgadzając się, zgadzasz się na użycie plików cookie zgodnie z naszą polityką plików cookie.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ustawienie prywatności

Kiedy odwiedzasz dowolną witrynę internetową, może ona przechowywać lub pobierać informacje w Twojej przeglądarce, głównie w formie plików cookie. Tutaj możesz kontrolować swoje osobiste usługi cookie.

These cookies are necessary for the website to function and cannot be switched off in our systems.

Technical Cookies
In order to use this website we use the following technically required cookies
  • wordpress_test_cookie
  • wordpress_logged_in_
  • wordpress_sec

Cloudflare
For perfomance reasons we use Cloudflare as a CDN network. This saves a cookie "__cfduid" to apply security settings on a per-client basis. This cookie is strictly necessary for Cloudflare's security features and cannot be turned off.
  • __cfduid

Odrzuć
Zapisz
Zaakceptuj

music-cover