Miasta-gąbki: innowacyjne rozwiązanie dla zrównoważonego rozwoju miast

Wraz z szybkim wzrostem populacji i urbanizacji, problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza, dostępem do wody i gruntów, a także niedoborem przestrzeni zielonych, stają się coraz poważniejsze. Jednym z innowacyjnych pomysłów, który ma potencjał rozwiązania tych trudności, jest koncepcja miast-gąbek. Szkic działań został zaproponowany przez chińskiego badacza, profesora Kongjiana Yu w 2013 r. Idea szybko zdobyła popularność na całym świecie.

Co to są miasta-gąbki?

Miasta-gąbki to innowacyjna koncepcja urbanistyczna, która zakłada, że miasta powinny być projektowane tak, aby w jak największym stopniu przypominały naturalne ekosystemy – powinny być w stanie pochłaniać i zatrzymywać wodę w czasie deszczów, a następnie uwalniać ją w trakcie okresów suszy. Miasta-gąbki mają na celu stworzenie zrównoważonych, ekologicznych i przyjaznych dla mieszkańców przestrzeni miejskich.

Jak działają miasta-gąbki?

Idea miasta-gąbki opiera się na zasadzie działania tradycyjnej gąbki, czyli na pochłanianiu wody i innych substancji z powierzchni, magazynowaniu, a następnie zwracaniu ich do środowiska w postaci czystszej wody i powietrza.

Działanie miast-gąbek opiera się na kilku głównych założeniach, które obejmują:

• Zwiększenie powierzchni zieleni: projektanci starają się zwiększyć ilość terenów zielonych, takich jak parki, ogrody, place zabaw i tereny rekreacyjne, które działają jak naturalne magazyny. Rośliny pomagają w adaptacji wody deszczowej, co przeciwdziała powodziom i erozji gleby. Ponadto zieleń pochłania zanieczyszczenia i emituje tlen, co poprawia jakość powietrza w mieście.
• Przepuszczalność terenu: zamiast asfaltu i betonu, stosuje się materiały przepuszczalne, aby woda mogła swobodnie przepływać do gruntów. Zastosowanie takich rozwiązań pozwala na redukcję ryzyka powodzi i innych klęsk żywiołowych.
• Tworzenie systemów retencji wody: koncepcja zakłada budowę systemów retencji, które mogą obejmować specjalne ogrody deszczowe, baseny retencyjne czy też studnie. Dzięki temu woda opadowa jest zatrzymywana i stopniowo uwalniana z powrotem do ziemi, co pozwala na uniknięcie erozji gleby i na utrzymanie odpowiedniego poziomu jej wilgotności.

Korzyści związane z wdrażaniem rozwiązań retencyjnych w miastach

Miasta-gąbki mają wiele zalet w porównaniu z tradycyjnymi miastami. Po pierwsze, pomagają rozwiązać problemy związane z niedoborem wody, szczególnie w regionach, gdzie susze są częste. Po drugie, wspierają ochronę środowiska poprzez zmniejszenie zanieczyszczenia wody, poprawę jakości powietrza i zwiększenie powierzchni zieleni. Po trzecie, są bardziej przyjazne dla mieszkańców, ponieważ dostarczają więcej przestrzeni zielonej, co wpływa na poprawę ich zdrowia i samopoczucia. Ponadto, takie miasta mogą również przyczynić się do zmniejszenia ryzyka powodzi miejskich poprzez szybsze wchłanianie nadmiaru wody deszczowej.

Miasta-gąbki na świecie

Koncepcja ta stosowana jest w różnych częściach świata. W Chinach miasta-gąbki budowane są w celu poprawy jakości wody i ochrony przed powodziami; w Indiach, aby poprawić jakość powietrza w zatłoczonych miastach; w Europie, aby podnieść jakość życia mieszkańców i walczyć z negatywnymi skutkami zmiany klimatu.

Poniżej kilka przykładów, jak miasta na całym świecie stosują tę koncepcję:

Szanghaj

Szanghaj to jedno z największych miast na świecie, które wprowadziło koncepcję miasta-gąbki. W celu przeciwdziałania problemom związanym z zanieczyszczeniem powietrza i ryzykiem powodzi, zastosowano szereg rozwiązań związanych z zieloną infrastrukturą i materiałami przepuszczalnymi. Wszystkie 16 dzielnic Szanghaju podjęło działania, mające na celu renowację istniejących parków i terenów zielonych lub budowę nowych. Włączono zieleń w architekturę, taką jak dachy i ściany. Ponadto, w celu zapobiegania powodziom, wprowadzono przepisy budowlane, które wymagają, aby nowe budynki były wyposażone w zbiorniki na wodę deszczową.

Singapur

Singapur to miasto, które udało się przekształcić w zrównoważoną przestrzeń miejską, mimo niedoboru powierzchni i wysokiego poziomu zanieczyszczenia powietrza. Miasto osiągnęło to dzięki wprowadzeniu szeregu innowacyjnych rozwiązań, takich jak:

• pionowa zieleń: w Singapurze zainwestowano w zielone dachy, zielone ściany i wiele innych pionowych ogrodów, dzięki temu ich powierzchnia wzrosła, a to przyczyniło się do poprawy jakości powietrza i redukcji temperatury w mieście;
• wodoodporne infrastruktury: w Singapurze opracowano systemy przeciwpowodziowe, które umożliwiają szybkie usuwanie wody deszczowej, a także jej magazynowanie i późniejsze wykorzystywanie do nawadniania roślin w mieście;
• wielopoziomowe drogi: miasto postawiło na rozbudowę dróg na kilku poziomach, co umożliwia szybsze przemieszczanie się ludzi i samochodów, zmniejsza natężenia korków, a jednocześnie zwiększa przestrzeń zieloną w mieście;
• zwiększenie liczby obszarów zielonych: Singapur inwestuje w tworzenie nowych parków i ogrodów, co przyczynia się do poprawy jakości życia mieszkańców i atrakcyjności miasta dla turystów.

Rotterdam

Rotterdam ma jedną z największych przystani morskich w Europie i zmaga się z poważnymi problemami związanymi z podnoszeniem się poziomu wody. W odpowiedzi na te wyzwania, miasto postanowiło zastosować koncepcję miasta-gąbki. W ramach projektu Rotterdam Water Square, zbudowano ogromny plac publiczny, który działa jako miejsce retencji wody deszczowej. Został zaprojektowany w taki sposób, aby w czasie suszy był zieloną przestrzenią miejską, a w czasie deszczów mógł pomieścić ogromne ilości wody.

Bydgoszcz

Koncepcja miasta-gąbki znalazła zwolenników również w Polsce. Jednym z miast, które z powodzeniem wdraża tę ideę, jest Bydgoszcz. Mowa tu przede wszystkim o największej w historii przebudowie miejskiej kanalizacji czy budowie nowych kanałów i zbiorników zagospodarowujących wodę opadową. Bydgoszcz stawia na tworzenie zielono-niebieskiej infrastruktury – odpowiednio zaprojektowane parki, sadzenie roślinności buforowej, która powoduje zwiększenie powierzchni wsiąkania wody, stosowanie nawierzchni przepuszczalnych na większych powierzchniach, tworzenie ogrodów deszczowych itp.

Miasta-gąbki to zrównoważony rozwój

Koncepcja miasta-gąbki jest odpowiedzią na wyzwania, jakie stawia przed nami urbanizacja. Miasta-gąbki pozwalają na zrównoważony rozwój urbanizacyjny, który uwzględnia ochronę środowiska naturalnego, poprawę jakości życia mieszkańców i zapobieganie gwałtownym zjawiskom naturalnym. Wdrażanie koncepcji wymaga inwestycji i zaangażowania władz i społeczeństwa, ale efekty są więcej niż zauważalne i przyczyniają się do ogromnej poprawy funkcjonowania mieszkańców miast.