English
Parki morskie rozciągają się na obszarach mórz i oceanów, podlegając pełnej ochronie. Ich wartość jednak nie ogranicza się wyłącznie do aspektów przyrodniczych. Okazuje się, że parki morskie, często wyznaczane jako parki narodowe, mogą znacząco przyczynić się do wzrostu populacji ryb – nawet o 500 proc. Oznacza to, iż ich liczba w danym obszarze może wzrosnąć dzięki skutecznej ochronie i odpowiedniemu zarządzaniu, co więcej, może przynieść realne zyski finansowe.
Parki morskie stymulują PKB, rybołówstwo i turystykę
Najnowsze badania jednoznacznie potwierdziły, że parki morskie zlokalizowane w Amerykach, Europie, Afryce i Oceanii mają ogromny wpływ na polepszenie sytuacji finansowej ponad 50 obszarów. Przeprowadzone analizy udowodniły również, że ten sposób ochrony wód przyczynia się do zwiększenia populacji ryb oraz minimalizacji skutków zmiany klimatycznej.
Dr Mark John Costello z norweskiego Uniwersytetu Nord przyznał:
Zbyt długo parki morskie były pomijane jako generatory PKB i miejsca pracy (…) Teraz możemy dodać operatorów turystycznych i rybaków do listy beneficjentów ochrony oceanów.
Badanie dowiodło, że w 25 krajach Atlantyku, Pacyfiku oraz Oceanu Indyjskiego branża rybołówstwa czerpie ogromne zyski finansowe z ochrony rezerwatów przyrody. Pod lupę wzięto Park Narodowy Ras Mohammed na Morzu Czerwonym w Egipcie oraz obszary Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Szwecji.
Niedostateczna ochrona oceanów
Naukowcy skoncentrowali badania na 51 parkach morskich, w których zaawansowane ekosystemy zezwalają, ograniczają lub zabraniają ingerencji człowieka w rozwój raf koralowych, lasów wodorostowych, namorzynów, słonych bagien czy też błotnistych równin. Enric Sala, założyciel National Geographic Pristine Seas i autor słynnej The Nature of Nature przyznaje, że mimo to oceany nie są bezpieczne. Według niego morskie parki narodowe mogłyby znacząco zmienić tę sytuację. Co więcej, ekspansja parków morskich miałaby korzystny wpływ na sytuację finansową wielu krajów. Enric Sala powiedział:
Przestarzałe, błędne przekonania na temat skutków gospodarczych chronionych obszarów morskich blokują postęp w realizacji pilnego światowego celu ochrony środowiska (…). To badanie pokazuje, że morskie parki narodowe przynoszą korzyści zarówno z rybołówstwa, jak i turystyki, co stanowi ostateczny cios dla argumentu, że ochrona przyrody jest kosztowna.
Ochrona parków morskich to zysk dla gospodarki
Przykłady korzyści ekonomicznych z turystyki wykazano w 24 krajach, m.in. Francji, Hiszpanii, Włoszech i Nowej Zelandii. Profity finansowe dla rybołówstwa sąsiadującego z obszarami chronionymi stwierdzono w 46 (czyli 90 proc.) parkach morskich, w tym zwiększone połowy w przypadku aż 76 proc. z nich. Jak się okazuje, największy wpływ na poprawę gospodarki miały parki z najbardziej rozwiniętym systemem ochrony, tj. zakazem ingerencji człowieka w naturę.
Prym korzyści gospodarczych wiodły rafy koralowe, lasy namorzynowe i ekosystemy trawy morskiej. Niektóre parki przynosiły każdego roku miliardowe przychody.
Parki morskie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
W przeprowadzanych badaniach nie uwzględniono parków morskich Zjednoczonych Emiratów Arabskich, choć chronione obszary zajmują 12 proc. całej morskiej powierzchni tego kraju. Warto dodać, że globalna średnia wynosi ok. 7,5 proc. ZEA znacząco przewyższają zatem inne kraje pod względem chronionych terenów morskich i oceanicznych. Najpopularniejsze rezerwaty to: Park Narodowy Saadiyat Marine o powierzchni 59 km2. Żyją w nim m.in. zagrożone całkowitym wyginięciem żółwie morskie szylkretowe.
Kolejny obszar to Marawah Marine, znajdujący się w Abu Zabi. Stanowi on dom dla drugiej co do wielkości populacji diugoni na świecie. W obu rezerwatach zabronione są: kotwiczenie, pływanie na nartach wodnych, łowienie ryb, likwidowanie balastu, odprowadzanie ścieków, a ponadto zbieranie muszli i koralowców. Dozwolone zajęcia to głównie nurkowanie i snorkeling. W Marawah Marine można też uprawiać wędkarstwo rekreacyjne przy użyciu wędki i żyłki.
Mniej znaczy więcej?
Wiele osób nie dostrzega wpływu parków morskich na gospodarkę oraz sektory rybołówstwa i turystyki. Swoje przekonanie warunkują niewielkimi rozmiarami oraz brakiem optymalnej lokalizacji morskich parków narodowych. Co więcej, ograniczenie lub zakaz połowu wydają się realnymi stratami dla rybołówstwa. Na całą sprawę trzeba jednak patrzeć holistycznie. Zmniejszone połowy oznaczają zwiększenie populacji ryb na danym obszarze wraz z ekspansją na inne tereny. Warto dodać, że surowe restrykcje dla rybaków nie dotyczą jedynie parków morskich. Na niektórych obszarach praktykowane są kontrole rybołówstwa, np. ograniczenie kwot i narzędzi połowowych.
Różnorodność biologiczna parków morskich to wartość dla całego świata
Przeprowadzone badania udowodniły, że rezerwaty morskie są korzystne dla funkcjonowania całej ludzkości. Wykazano, że różnorodne biologicznie populacje oraz mega-fauna mogą generować ogromne zyski z turystyki, przyczyniając się jednocześnie do stymulacji PKB. Istnieje jednak ogromna potrzeba zmiany zarządzania sektorem rybołówstwa z komercyjnego na obejmujące szersze korzyści społeczno-gospodarcze dla społeczności przybrzeżnych.
Jak powiedział dr Costello:
Moje badania udowodniły, że parki morskie, które zakazują połowów, generują mniejsze koszty niż przepisy dotyczące zarządzania rybołówstwem na obszarze objętym ochroną.
Co więcej, wyróżniono aż 46 korzyści ekonomicznych dla obszarów, znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie parków morskich. Były to m.in.: zwiększenie populacji ryb, intensywniejsza reprodukcja, ekspansje wodnych organizmów poza chronione wody. Inne badania wykazały większe rozmiary ryb i homarów w pobliżu parków.
Potrzeba lepszej ochrony oceanów
Costello i Ballantine stwierdzili, że 76 proc. krajów przybrzeżnych nie posiadało nawet jednego rezerwatu morskiego, a obecnie zajmują one jedynie ok. 3 proc. światowego oceanu. Priorytetem jest wdrożenie strategii, która pozwoliłaby spełnić zobowiązanie dotyczące pełnej ochrony co najmniej 30 proc. oceanicznych siedlisk do 2030 roku. Cel ten wspierają Konwencja o Różnorodności Biologicznej, Konwencja ONZ o Prawie Morza i Unia Międzynarodowa dla Ochrony Przyrody. By osiągnąć zobowiązania naukowcy muszą promować wykorzystywanie rezerwatów morskich jako strategii wspierania różnorodności biologicznej i zarządzania rybołówstwem. Powinni również współpracować z naukowcami, którzy zajmują się ochroną przyrody, w celu uświadomienia możliwości morskich parków we wspieraniu sukcesu gospodarczego. Takie rezerwaty są najlepszą taktyką odwrócenia tendencji spadkowej różnorodności biologicznej i nieodpowiedzialnego rybołówstwa, gdyż dotychczasowe działania nie są zrównoważone.
Przyszłość parków morskich
Costello przyznaje, że badania powinny zostać opublikowane na całym świecie, by ludzie przekonali się, jakie korzyści gospodarcze i turystyczne mogą przynieść parki morskie. Popularyzacja wiedzy przyczyniłaby się do zwiększenia ilości obszarów objętych ochroną. W efekcie, nie tylko w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, ale i w innych krajach rezerwaty morskie zajmowałyby co najmniej 12 proc. całkowitej powierzchni sąsiadujących wód. Czy do 2030 r. uda się osiągnąć zamierzony cel – 30 proc. oceanicznych obszarów objętych ochroną? Costello i Balantine mają pozytywne nastawienie i wierzą, że ich badania zmienią tor myślenia o niezwykłych podwodnych obszarach.
