English
Kiedyś powiedzielibyśmy: znajdź we wsi dobrego różdżkarza, a on namierzy żyłę wodną. Potem wykopiesz studnię i będziesz się cieszyć krystalicznie czystą wodą.
Zawód różdżkarza, nazywanego także radiestetą, funkcjonował w dawnych czasach, a wykonujący go ludzie cieszyli się szacunkiem i poważaniem. Według współczesnych badań twierdzenia związane z radiestezją nie są uznawane za naukowe, niemniej jednak, metoda szukania wód gruntowych i podziemnych za pomocą różdżki niejednokrotnie pokazała, że sposób ten bywał skuteczny.
W tym artykule nie damy instrukcji, gdzie szukać wody i jakimi sposobami. Podpowiemy natomiast, jakie dokumenty należy złożyć i jakie procedury wdrożyć, aby uzyskać zgodę na pobór wód do swoich celów.
Po pierwsze, pobór wód jest zaliczany do usług wodnych, za które może (ale nie musi) zostać pobrana opłata.
Po drugie, wskażemy do kogo i kiedy należy się udać się, aby uzyskać zgodę na pobór wód powierzchniowych lub podziemnych. A może wcale nie trzeba?
Po trzecie, konia z rzędem temu, kto połapie się w obecnym podziale wód. Śródlądowe wody płynące, śródlądowe wody stojące, śródlądowe wody stojące w jeziorach niezwiązane bezpośrednio z powierzchniowymi wodami płynącymi, jednolite części wód, sztuczne części wód…
Ale można też prościej: powierzchniowe i podziemne. Na tym podziale się skupimy, bo to on determinuje ilość niezbędnych do pozyskania dokumentów na pobór wód.
Kiedy pobór wód jest bezpłatny?
Ustawodawca wprowadził zasadę powszechnego korzystania z wód powierzchniowych dla zaspokojenia potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego bez stosowania specjalnych urządzeń. Wskazał również na prawo właściciela gruntu do zwykłego korzystania z wód podziemnych znajdujących się na jego gruncie.
Kiedy pobór wód nie wymaga żadnych dokumentów?
W obu tych przypadkach pobór wody nie wymaga uzyskania żadnych zgód wodnoprawnych. Warunkiem jest jedynie, aby nie przekroczył on średniorocznie ilości 5 m3 na dobę.
W jakich przypadkach należy udać się do urzędu i uzyskać wymagane zgody i dokumenty
Te kwestie szczegółowo regulują przepisy ustawy Prawo wodne. Jeśli chcesz pobierać wodę powierzchniową lub podziemną w ilości większej niż 5 m3 na dobę (średniorocznie) lub wykonać studnię głębszą niż 30 metrów, wymagane jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
Budowa studni i wybór lokalizacji
Do poboru wód podziemnych konieczne jest posiadanie studni. Jeśli na działce jeszcze jej nie ma, a chcesz ją wykopać, to nie potrzebujesz do działania żadnych zgód wodnoprawnych pod warunkiem, że ujęcie nie będzie głębsze niż 30 m.
Należy jednak pamiętać, że studni nie można wybudować gdziekolwiek. Należy zachować wymagane odległości od zabudowań i innych obiektów. Dokładne wytyczne określają przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Przykładowo, odległość studni, która dostarcza wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, powinna wynosić przynajmniej 5 metrów od granicy działki i minimum 7,5 metra od rowu przydrożnego. Aby wyeliminować ryzyko zanieczyszczenia wody, ujęcie musi znajdować się przynajmniej 15 m od budynków inwentarskich, szamba czy kompostu.
Budowa ujęcia powierzchniowego i wybór lokalizacji
Decydując się na budowę ujęcia wód powierzchniowych, konieczne jest przede wszystkim określenie wielkości planowanego poboru oraz przepływu nienaruszalnego, jaki musisz pozostawić w miejscu, w którym planujesz inwestycję. Ograniczenia wynikające z konieczności zachowania wielkości przepływu nienaruszalnego oraz sposób odczytywania jego wartości zostanie określony w pozwoleniu wodnoprawnym. Jest to jedna z najważniejszych informacji, na podstawie której organ wydający pozwolenie określi, czy możliwy jest pobór w wybranym miejscu i czy zapewniona jest wystarczająca ilość wody.
Pobór wód na podstawie pozwolenia wodnoprawnego
Aby otrzymać pozwolenie, należy udać się do właściwej jednostki Wód Polskich i złożyć dokumenty wraz z operatem wodnoprawnym. Do wniosku powinien być dołączony wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli jest wymagana. A będzie, jeśli pobór wód podziemnych wyniesie więcej niż 10 m3 na godzinę. Zestawienie przedsięwzięć, dla których należy uzyskać dezycję, znajdziesz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Kolejnym załącznikiem do wniosku jest ocena związana z oceną wodnoprawną, która ma szczególne znaczenie w przypadku, jeśli inwestycja może wpłynąć na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych. Pobór wymagający uzyskania oceny wodnoprawnej dotyczy m.in. poboru wód powierzchniowych w ilości co najmniej 2,5 mln m3 na rok. Zestawienie przedsięwzięć, dla których musisz uzyskać taką ocenę, znajdziesz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie rodzajów inwestycji i działań, które wymagają uzyskania oceny wodnoprawnej.
W przypadku, gdy wnioskujesz o pozwolenie związane z poborem wód podziemnych, należy również dołączyć dokumentację hydrogeologiczną, jeśli jest wymagana. Dla studni o głębokości powyżej 30 m zachodzi konieczność opracowania projektu robót geologicznych. Ta kwestia regulowana jest z kolei przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze, które wymaga, aby prace związane z realizacją robót geologicznych, a tym jest wykopanie studni o głębokości powyżej 30 m, były wykonywane na podstawie zatwierdzonego projektu robót geologicznych. Prace przy projektowaniu i wierceniu studni mogą być prowadzone wyłącznie przez osoby posiadające stosowne kwalifikacje, czyli geologów.
Projekt robót geologicznych należy przedłożyć do zatwierdzenia organowi administracji geologicznej, (staroście). Przed złożeniem podpisu wymaga on również opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W przypadku, gdy wiercenie odbywa się na terenie górniczym lub gdy planowana głębokość odwiertu przekracza 100 m dodatkowo zastosowanie mają również przepisy o ruchu zakładu górniczego.
Po zatwierdzeniu projektu, co najmniej 14 dni przed przystąpieniem do wiercenia studni, należy poinformować o tym fakcie organ administracji geologicznej oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Roboty geologiczne związane z wykonaniem studni muszą zostać udokumentowane w formie dokumentacji hydrogeologicznej, która podlega zatwierdzeniu przez organ administracji geologicznej. Dokument ten jest niezbędnym załącznikiem do wniosku o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód podziemnych.
Na zakończenie
Jeżeli planujesz pobór mniej 5 m3 wody na dobę, na swoje własne potrzeby, najprawdopodobniej wszystkie te procedury staną się zbędne. Niemniej jednak świadomość obowiązków prawnych może ułatwić ci życie. Ignorantia legis non excusat (nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem), a opłata z tytułu nieposiadania pozwolenia, na to, co pozwolenia wymaga, to 500% stawki opłaty zmiennej za pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych.
