Duża część gospodarstw domowych, zwłaszcza na obszarach o rozproszonej zabudowie, nadal nie ma dostępu do sieci kanalizacyjnej, pomimo jej ciągłej rozbudowy. W takim przypadku alternatywą w stosunku to tradycyjnego szamba stają się przydomowe oczyszczalnie, które są tańsze w eksploatacji. O ogromnym zainteresowaniu budową przydomowych oczyszczalni świadczy ilość wnioskodawców w programie Przydomowa oczyszczalnia, który ogłosił Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Nabór wniosków rozpoczął się 2 kwietnia 2024 r., a po zaledwie pięciu dniach od tej daty poinformowano, iż z uwagi na ogromne zainteresowanie oraz przekroczenie planowanego budżet zostaje on wstrzymany.
Przydomowa oczyszczalnia ścieków
Przydomowa oczyszczalnia ścieków to zespół urządzeń służących do neutralizacji ścieków wytwarzanych w jednym domu lub małym ich zgrupowaniu.
Oczyszczalnia przydomowa składa się z osadnika gnilnego (wstępnego) oraz systemu doczyszczającego. W zależności od rodzaju tego drugiego wyróżniane są oczyszczalnie z:
- drenażem rozsączającym;
- filtrem piaskowym;
- złożem roślinnym (filtry gruntowo-roślinne, złoża hydroponiczne);
- złożem biologicznym (oczyszczalnia kontenerowa);
- osadem czynnym (oczyszczalnia kontenerowa).
W zależności od metody filtracji wyróżnia się kilka różnych rodzajów przydomowych oczyszczalni ścieków, m.in.:
- drenażowe (z drenażem rozsączającym lub filtrem piaskowym);
- biologiczne (z osadem czynnym lub filtrem biologicznym);
- roślinne.
Zgodnie z informacjami podanymi przez Główny Urząd Statystyczny liczba przydomowych systemów służących do odprowadzania ścieków na koniec 2020 r. w Polsce wyniosła blisko 2,5 mln. szt., z czego 87,8 proc. (2,1 mln szt.) przypadło na zbiorniki bezodpływowe, a 12,2 proc. (295 tys. szt.) na przydomowe oczyszczalnie ścieków. Ilość nieczystości ciekłych (ścieków bytowych) odebranych ze zbiorników bezodpływowych w ciągu całego roku 2020 wyniosła 40,9 dam3, z czego w miastach – 8,9 dam3 (21,7 proc. ilości ogółem), a na obszarach wiejskich – 32 dam3 (78,3 proc.).
Program Przydomowa oczyszczalnia
Celem programu Przydomowa oczyszczalnia jest wspomaganie działań umożliwiających zagospodarowanie ścieków socjalno-bytowych na terenach, na których nie funkcjonuje obecnie i nie jest przewidywana w ciągu najbliższych 5 lat budowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej. Pomoc finansowa skierowana jest do osób fizycznych na realizację zadań polegających na zakupie i montażu przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności nie większej niż 7,5 m3/d.
Program realizowany jest w latach 2023-2025, a jego budżet wynosi 4 mln zł. Intensywność i forma dofinasowania to dotacja w wysokości do 50 proc. kosztów kwalifikowanych zadania, ale nie więcej niż 8 tys. zł.
Za koszty kwalifikowane wybudowania i uruchomienia przydomowej oczyszczalni uznaje się koszty związane z realizacją zadania, służące uzyskaniu efektu rzeczowego i ekologicznego, przeznaczone na:
- zakup materiałów i urządzeń niezbędnych do realizacji przydomowych oczyszczalni ścieków;
- wykonanie robót budowlano-montażowych przydomowej oczyszczalni ścieków z kosztami odtworzenia terenu do stanu pierwotnego, ale bez nasadzeń.
Za koszty niekwalifikowane uznaje się:
- koszty opracowania dokumentacji projektowej dotyczącej wykonania przydomowych oczyszczalni ścieków;
- koszty nadzoru i badań, opłaty geodezyjne, administracyjne itp. związane z budową przydomowej oczyszczalni ścieków.
Przydomowa oczyszczalnia ścieków a zgłoszenie wodnoprawne
Zgodnie z polskim prawem budowa przydomowej oczyszczalni ścieków nie wymaga pozwolenia na budowę, jeśli jej wydajność nie przekracza 7,5 m3/d. Należy jednak zgłosić chęć założenia takiej instalacji. Jak to zrobić krok po kroku podpowiadamy w jednym z naszych poprzednich wydań.
Przydomowa oczyszczalnia ścieków – najważniejsze przepisy prawne
Aktem prawnym, który reguluje warunki konieczne do spełnienia przy wprowadzeniu do wód lub ziemi ścieków oraz wód opadowych i roztopowych jest rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych.
Lokalizacja przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga zachowania minimalnych warunków odległościowych od innych urządzeń terenowych. Określa je rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Usytuowanie przydomowej oczyszczalni ścieków na działce określa rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.