Ryba w stawie

Czy to staw czy jezioro?

Stawy można zdefiniować jako płytkie zbiorniki wody stojącej lub przepływowej. Mogą powstać w sposób naturalny, np. naturalne zagłębienie terenu wypełnione wodą lub sztuczny, zagłębienie powstało przy udziale człowieka.

Stawy można podzielić na dwie główne grupy, tj. na karpiowe i pstrągowe, a w każdej z nich sposób hodowli ryb jest zupełnie inny.

Funkcje stawu

Podstawową funkcją stawów jest ich działalność produkcyjna. Dane historyczne wskazują, że początek rozwoju gospodarki stawowej w Polsce to XV wiek, aczkolwiek pierwsze obiekty o charakterze produkcyjnym funkcjonowały dużo wcześniej.

Stawy, szczególnie te przepływowe, pełnią funkcję oczyszczającą. Woda dopływająca do nich z rzek jest bogata w substancje biogenne, dzięki czemu, na skutek przemian biochemicznych, w stawach następuje wzrost żyzności. Pozwala to, z jednej strony na tworzenie bazy pokarmowej dla organizmów w nich żyjących (w tym ryb), z drugiej zaś, dzięki rybom, odprowadzana ze stawów woda poprodukcyjna ma mniejszą zawartość substancji biogennych. Wpływa to pozytywnie na jakość wód rzecznych.

Jednak staw to nie tylko zalety. Pobór wody w okresie wiosennym do celów zalania stawu, jej odpływ jesienią, czy też stały pobór i odpływ wody do/ze stawu zaburza reżim hydrologiczny cieków.

Zwiększona wilgotność powietrza i gleby na terenach otaczających stawy przyczynia się do rozwoju szaty roślinnej, stwarzając warunki do zasiedlania różnym gatunkom zwierząt, co w konsekwencji sprzyja wzrostowi różnorodności biologicznej. Koncentracja stawów na danym terenie sprzyja utrzymywaniu wilgotności powietrza przy powierzchni ziemi.

Stawy pozwalają regulować poziom wód gruntowych, a także stanowią rezerwowe zbiorniki wody na czas suszy.

Gospodarstwa rybackie na terenach wiejskich są często głównym miejscem zatrudnienia lokalnych mieszkańców oraz elementem ekonomicznego funkcjonowania danego regionu. Na poniższej mapie widać wielkość powierzchni stawów rybnych w poszczególnych województwach.

Stawy rybne pozwalają na zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu i są doskonałym miejscem na wędkarską przygodę.

W ostatnich latach elementem stawowej produkcji rybackiej jest chów materiału zarybieniowego, przeznaczonego do zarybień wód otwartych.

Różnorodność przyrodnicza stawów rybnych oraz otaczającej je przyrody, kształtowanie krajobrazu, tradycja rybacka czy walory rekreacyjne stawów powodują, że mają one również duży potencjał edukacyjny.

Ryby w stawie

W Polsce w stawach hoduje się głównie karpie, aczkolwiek z roku na rok coraz większy jest udział ryb innych gatunków.

Stawy karpiowe, oprócz swej zasadniczej roli, jaką jest produkcja karpia, pełnią także funkcje przyrodnicze i społeczne. Technologia chowu uwzględnia naturalny rytm pór roku. Opiera się na cyklicznym, wiosennym napełnianiu i jesiennym opróżnianiu stawów, z zatrzymaniem wody w okresie letnim. Dzięki temu stawy karpiowe zapewniają stabilizację przepływu w rzekach.

Stawy hodowlane zamieszkują również pstrągi. Chów i hodowla pstrąga pozwalają na uzyskanie dużej produkcji na niedużej powierzchni. Niemniej jednak niosą za sobą wyzwania, gdyż gatunek ten ma spore wymagania środowiskowe – potrzebuje dużej ilości, dobrze nasyconej tlenem wody oraz małych amplitud temperatur. Spełnienie tych warunków może powodować deficyt wód powierzchniowych w zlewni. Ponadto wykorzystywanie wody z rzek do produkcji pstrąga wiąże się ze spadkiem jej jakości, na skutek wprowadzenia do stawów takich elementów jak: pasza, leki, środki chemiczne stosowane w profilaktyce.

W stawach można hodować też takie gatunki ryb jak sum, lin, amur czy szczupak.

Jakie fundusze wspierają rybactwo i rybołówstwo?

W perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2021 – 2027 wsparcie dla sektora rybackiego odbywać się będzie za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury (EFMRA).

EFMRA jest skierowana do podmiotów działających w sektorach rybackim i gospodarki morskiej. Do jego głównych celów należą:

Aby umożliwić wykorzystanie środków w ramach EFMRA, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) przygotowało program pod nazwą Fundusze Europejskie dla Rybactwa, zatwierdzony przez Komisję Europejską w dniu 9 grudnia 2022 r.

Opracowując program, dokonano analizy mocnych i słabych stron poszczególnych gałęzi sektora rybackiego (w tym rybołówstwa morskiego i śródlądowego, akwakultury, przetwórstwa i obrotu) oraz zidentyfikowano dla tych obszarów szanse i zagrożenia. Na podstawie wykonanych analiz, uwzględniając ramy prawne funduszu, opracowano katalog działań niezbędnych do zrealizowania w kolejnych latach. Działania te, szczególnie zaplanowane w ramach priorytetów 1 i 2 programu Fundusze Europejskie dla Rybactwa, skierowane są m.in. do podmiotów działających w obszarze rybołówstwa oraz chowu i hodowli ryb.

Więcej informacji o programie Fundusze Europejskie dla Rybactwa można znaleźć na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.