Susza w Europie – gdy brak deszczu zaczyna zbierać żniwo

Wielu jej nie dostrzega, a gwałtowne deszcze mogą uśpić czujność. Susza w Europie stała się jednak faktem i wywiera ogromny wpływ na funkcjonowanie Europejczyków. Nic też nie wskazuje na to, by negatywna tendencja miała się odwrócić. Najbardziej cierpi południe Europy, ale okoliczności są niepokojące również w innych rejonach kontynentu. Jak może wyglądać sytuacja w niedalekiej przyszłości?

Susza w Europie, którą widać z kosmosu

Potężna susza w Europie jest widoczna nawet z kosmosu. Jednym z powodów jej powstania jest ciepła zima. Temperatura od grudnia 2022 r. do lutego 2023 r. była średnio wyższa o 1,4°C niż przez minione 30 lat. Luty bieżącego roku przyniósł nie tylko wyższe temperatury, ale i brak deszczu. To bezpośrednio wpływa na suszę glebową.

Bez nadmiernego dramatyzmu trzeba przyznać, że susza doprowadza Europę na skraj katastrofy hydrologicznej. Dotyka to oczywiście rolnictwa, ale nie tylko. Cierpi również sektor energetyczny i komunikacyjny, a docelowo susza w Europie grozi degradacją gleb i niemożliwymi do odwrócenia zmianami w ekosystemach. Susze utrzymujące się przez wiele miesięcy grożą również występowaniem skrajnych zjawisk atmosferycznych oraz pożarów.

Hiszpania w pustynnym klimacie

Problem ten dotyczy między innymi Hiszpanii, która niejako walczy na pierwszej linii frontu ze skutkami zmian klimatycznych. Już w marcu hiszpańskie biuro meteorologiczne poinformowało o długotrwałej suszy na Półwyspie Iberyjskim. Według agencji meteorologicznej AEMET na terenie Hiszpanii opady są o wiele mniejsze od średniej wieloletniej, a fale tropikalnego gorąca coraz częstsze. Trzydziestostopniowe upały zawitały w ten rejon rekordowo wcześnie, bo już w marcu.

Przykładem zmian jest chociażby sytuacja w Katalonii, w której już pod koniec sezonu zimowego wprowadzono ograniczenia związane z wodą. Zakaz podlewania trawników i terenów zielonych to doraźne działania wprowadzone przez władze. O tym, jak dramatyczna jest sytuacja, świadczy poziom jeziora Pantà de Sau, w którym zostało już tylko 10% wody. Podobna sytuacja ma miejsce we Francji, gdzie zachwycające jezioro Montbel u stóp Pirenejów, istotne dla lokalnego rolnictwa i dzikiej przyrody, umiera z powodu suszy.

Susza w Europie – czas się przyzwyczaić?

Susza, której Europa doświadczyła w 2022 r., była najgorszym tego typu zjawiskiem od 500 lat. Wpływ na jej powstanie ma oczywiście globalne ocieplenie i w związku z tym może powtarzać się raz na 20 lat. Freiderike Otto, klimatolog z Imperial College Lond, zwraca uwagę również na to, jak ekstremalne zdarzenia powiązane ze zmianami klimatu mogą uszkadzać infrastrukturę i wpływać na ludzkość. Szacuje się, że wraz z postępem ocieplenia strefy opadowe łagodnego klimatu mogą przemieszczać się w stronę biegunów, a klimat podzwrotnikowy przybierze formę klimatu zwrotnikowego. W tym najgorszym scenariuszu południowe części Europy mogą zamienić się w pustynię.

El Niño – nie tylko susze, ale i rekordowe odczyty temperatur

Według klimatologów wielkimi krokami zbliża się również El Niño. Mechanizm ten może rozpocząć się już tego lata, a szczyt osiągnąć na przełomie 2023 i 2024 r. W tym momencie panuje jeszcze faza neutralna. To oznacza, że wody środkowego Pacyfiku mają temperaturę zbliżoną do wieloletniej średniej. Z około 80% prawdopodobieństwem faza dodatnia rozpocznie się już w okolicy sierpnia. A to tylko wzmocni globalne ocieplenie i nasili zjawiska, takie jak susze czy powodzie.

Nadchodzące zjawisko El Niño to niechybna zapowiedź rekordowo wysokich temperatur. Może trwać 9 – 12 miesięcy, czasem jednak sporo dłużej. Według Światowej Organizacji Meteorologicznej niebezpieczna granica dla ludzkości i planety w kontekście ocieplenia klimatu traktowana jest jako przekroczenie 1,5°C wzrostu względem ery preindustrialnej. Ten próg z ponad 60% prawdopodobieństwa może być przekroczony już przed 2027 r.

Na chwilę obecną poziom szacuje się na 1,1 – 1,2°C. Choć może się wydawać nierealne przekroczenie tego poziomu w tak krótkim czasie, to El Niño będzie miał ogromny wpływ na odczyt globalnych temperatur. Co więcej, wzrost średniej globalnej temperatury w ciągu roku może się wahać od 1,1 do aż 1,8°C. Ekstremalne pod względem odczytu temperatury lata mogą natomiast obfitować w kolejne skrajne i niebezpieczne dla planety oraz ludzi zjawiska.

Susza w Europie przybiera na sile, przeczytaj jaka przyszłość czeka nasze rzeki.