English
Program azotanowy, który określa zasady rolniczego gospodarowania na obszarze kraju, z uwzględnieniem potrzeby ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem związkami azotu z działalności rolniczej, wkrótce wejdzie w życie. Zakłada on szereg zmian w zapisach rozporządzenia dotychczas regulującego te kwestie. Wśród planowanych do wprowadzenia nowych zasad znajdują się również zapisy zmieniające dopuszczalne terminy stosowania nawożenia. Jest to jedna z głównych nowości, jakie zakłada ten dokument.
Wcześniejszy, wiosenny termin nawożenia – wcześniejsze zmiany
Obowiązujące obecnie przepisy określają terminy stosowania nawozów w zależności od: rodzaju nawozu i rodzaju gruntu, upraw, na których będzie stosowane nawożenie, z uwzględnieniem regionalizacji (wg podziału kraju na grupy gmin). Obecnie stosowanie nawożenia możliwe jest w okresie pomiędzy 1 marca a 30 listopada. Niemniej jednak w 2020 r. dopuszczono wcześniejsze rozpoczęcie działań dla gruntów ornych z uprawami ozimymi, upraw trwałych, upraw wieloletnich oraz trwałych użytków zielonych. Termin ten określono na 15 lutego. Powyższa aktualizacja wynikała z panujących warunków atmosferycznych w okresie zimowym 2019/2020 (wysokie temperatury), które stworzyły możliwość, a wręcz konieczność zasilenia upraw (ozimin) dla ich właściwego rozwoju. Rozporządzenie z 2020 r. stanowiło aktualizację poprzedniego programu działań (z 2018 r.), jednak wprowadzone zmiany miały charakter tymczasowy, wymagający dokładniejszego zanalizowania tematu.
Opisywana sytuacja jest następstwem zmian klimatycznych. Sektor rolniczy odczuwa w bardzo dużym stopniu tę zmienność, wobec czego prowadzone zabiegi powinny być dostosowywane do panujących warunków poprzez wprowadzenie działań adaptacyjnych.
Wcześniejszy, wiosenny termin nawożenia – obecnie
Zagadnienie to było jednym z głównych elementów analizowanych w 2022 r. w ramach przeglądu i aktualizacji programu azotanowego. Zrealizowane prace naukowo-badawcze pozwoliły na sformułowanie zasad nawożenia dostosowanych do zmienności uwarunkowań klimatycznych występujących w Polsce. Wyniki badań zostały oparte m.in. o ocenę wpływu wydłużenia okresu stosowania nawozów w 2020 r. na realizację celów dyrektywy azotanowej oraz na analizie długoterminowych zmian klimatycznych i stężeń form azotu w wodach (powierzchniowych, podziemnych, gruntowych).
W dokumencie pozostawiono główne założenie nawożenia w okresie od 1 marca do 30 listopada w zależności od rodzaju nawożenia, gruntów, upraw oraz obszaru kraju.
Zastosowana w programie azotanowym regionalizacja dotyczy jesiennych, granicznych terminów stosowania nawozów azotowych mineralnych i nawozów naturalnych płynnych na gruntach ornych i dzieli obszar kraju na trzy strefy, w których nawozy można stosować w terminach:
- do dnia 15 października – gminy w obszarach podgórskich i górskich województw: dolnośląskiego, śląskiego, małopolskiego, podkarpackiego oraz w części gmin w północno-wschodnim obszarze kraju, w województwach warmińsko-mazurskim i podlaskim;
- do dnia 20 października – w części gmin w północno-wschodnim i wschodnim obszarze kraju, w województwach: warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim, mazowieckim, podkarpackim;
- do dnia 25 października – w pozostałych gminach na obszarze kraju.
Projekt rozporządzenia wprowadzającego zaktualizowany program azotanowy uwzględnia listy ww. gmin oraz odstępstwa od ustalonych dat.
Nowym elementem programu jest możliwość stosowania nawozów przed 1 marca, tj. w okresie od pierwszego do ostatniego dnia lutego. Warunkiem jest przejście średniej temperatury powietrza przez próg:
- 3°C w przypadku roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych;
- 5°C w przypadku pozostałych upraw.
Należy przez to rozumieć termin, w którym przez 5 następujących po sobie dni średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3°C lub odpowiednio termin, w którym przez 5 dni następujących po sobie średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 5°C. Zjawisko powinno zostać odnotowane na obszarze stanowiącym 95% powierzchni danego powiatu.
Przewidziana procedura uwzględnia potrzebę powszechności dostępu do informacji, z jednoczesnym zapewnieniem porównywalności wyników obserwacji meteorologicznych i procedur stwierdzenia wystąpienia warunków umożliwiających wcześniejsze rozpoczęcie nawożenia gruntów.
Jak dowiedzieliśmy się z Ministerstwa Infrastruktury, informacja o datach przejścia temperatury przez próg 3°C i 5°C w każdym powiecie w Polsce, będzie opracowywana i publikowana przez IMGW-PIB. Nowa usługa dla rolników będzie dostępna w serwisie Agrometeo od dnia wejścia w życie rozporządzenia.
Warto podkreślić, że dla gospodarstw zlokalizowanych na terenie dwóch lub więcej powiatów, powinien być stosowany termin nawożenia określony dla powiatu z większym udziałem procentowym powierzchni gospodarstwa w tym powiecie w stosunku do całkowitej powierzchni gospodarstwa.
Wcześniejsze rozpoczęcie nawożenia musi uwzględniać również inne zapisy ograniczające rolnicze wykorzystanie nawozów, tj. zakaz stosowania nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem.
Wszystko to prowadzi do zmniejszenia strat składników pokarmowych, zagrażających zasobom wodnym.
