Delfiny rzeczne giną w zastraszającym tempie – konieczna szybka reakcja

Wiele osób, podziwiając zdjęcia z wakacji, nie zdaje sobie sprawy, że delfiny są mieszkańcami nie tylko mórz i oceanów. Równie istotne dla swoich ekosystemów są delfiny rzeczne, które stanowią ważne ogniwo przyrodnicze. Niestety, przetrwanie tych zwierząt jest zagrożone, a podjęte niedawno międzynarodowe działania na rzecz ich ochrony podkreślają pilną potrzebę interwencji.

Globalna Deklaracja na rzecz delfinów rzecznych

W odpowiedzi na drastyczny spadek populacji delfinów rzecznych, który od lat 80. XX w. wyniósł aż 73 proc., 9 krajów, w których wodach występują te gatunki, zdecydowało się podpisać Globalną Deklarację mającą na celu ich ochronę. W tej inicjatywie uczestniczą Bangladesz, Boliwia, Brazylia, Kambodża, Kolumbia, Ekwador, Indie, Nepal i Wenezuela. W trakcie przystępowania do umowy są jeszcze Chiny, Indonezja, Birma, Peru i Pakistan. Ta deklaracja jest odpowiedzią na zagrożenie, w jakim obecnie znajdują się te unikalne ssaki wodne.

Delfiny rzeczne – czy Globalna Deklaracja odmieni ich los?

Deklaracja pojawiła się w krytycznym dla tych zwierząt momencie, szczególnie po tragicznych wydarzeniach z września 2023 r. w jeziorze Tefé w brazylijskiej Amazonii, gdzie intensywna susza przyczyniła się do śmierci 154 osobników. Mimo że delfinom rzecznym na ogół nie przeszkadza upał, to tym razem woda na tyle obniżyła swój poziom, że w połączeniu z temperaturą dochodzącą do 40°C zwierzęta nie miały szans na przetrwanie. Dodatkowo badacze wysnuli także hipotezę, że wysokie temperatury mogły sprawić, że algi uwolniły do rzeki toksynę, która atakuje centralny układ nerwowy wielu gatunków, w tym delfinów. Zmiana klimatu odciska swoje piętno w kolejnym miejscu i destrukcyjnie wpływa na kolejne gatunki.

Daphne Willems z WWF podkreśla, że sytuacja ta była niezwykle alarmująca, a zmiana klimatu zagraża już nie tylko delfinom rzecznym, ale i całym ekosystemom. Śmierć ponad 150 osobników w tym brazylijskim jeziorze, między innymi zagrożonych wyginięciem delfinów amazońskich (Inia geoffrensis), stała się symbolem kryzysu, z którym zmaga się przyroda.

Globalna Deklaracja ma na celu zatrzymanie i odwrócenie spadku liczebności wszystkich populacji delfinów rzecznych, stworzenie sieci chronionych i dobrze zarządzanych siedlisk oraz promowanie badań nad tymi ssakami. Wzywa do współpracy z lokalnymi społecznościami, a także do eliminowania niezrównoważonych praktyk połowowych. Deklaracja podkreśla, że ratowanie delfinów rzecznych jest wspólną odpowiedzialnością, która przynosi korzyści zarówno rzekom, jak i terenom podmokłym.

Delfiny rzeczne mają wpływ na cały ekosystem

Delfiny rzeczne, zamieszkujące największe rzeki Azji i Ameryki Południowej, takie jak Amazonka, Irrawaddy, Ganges, Indus, Mahakam, Mekong, Orinoko i Jangcy, są kluczem do utrzymania równowagi ekologicznej. Ich rola jako drapieżników jest nie do przecenienia, żerując kształtują cały ekosystem.

Sześć głównych gatunków delfinów rzecznych, a więc delfin amazoński (Inia geoffrensis), delfin rzeczny Ganges (Platanista gangetica), delfin rzeczny Indus (Platanista minor), delfin Irrawaddy (Orcaella brevirostris), tucuxi (Sotalia fluviatilis) i morświn bezpłetwy z Indo-Pacyfiku (Neophocaena phocaenoides), są zagrożone w różnym stopniu. Najbardziej niepokojące jest to, że siódmy delfin rzeczny, baiji (Lipotes vexillifer), został uznany za wymarłego w 2007 r.

Wśród wyzwań stojących przed sygnatariuszami Deklaracji kluczowe jest podejmowanie działań na rzecz ochrony tych cennych gatunków. Dla przykładu, w Indiach i Pakistanie odnotowano wzrost populacji delfinów rzecznych Indusu, a w Chinach populacja bezpłetwego morświna Jangcy w ciągu ostatnich pięciu lat zwiększyła się o 23 proc., co jest rezultatem wdrożenia rygorystycznych środków ochronnych.

Podejmowane na całym świecie wysiłki pozwalają mieć nadzieję, że uda się zatrzymać wymieranie delfinów rzecznych. Wzmocnienie sieci obszarów chronionych, edukacja społeczności lokalnych, a także współpraca międzynarodowa są bardzo ważne dla sukcesu tych działań. Ogólny cel globalnej deklaracji to podwojenie populacji delfinów rzecznych w Azji i powstrzymanie spadku populacji w Ameryce Południowej.

Ważna jest świadomość, że ochrona delfinów rzecznych to nie tylko kwestia troski o przyrodę, ale również zrozumienie, że stan tych gatunków bezpośrednio wpływa na nasze życie i ekosystemy, od których zależymy. Delfiny rzeczne są symbolem połączenia między człowiekiem a przyrodą.