English
Surowce krytyczne są niezbędne do rozwoju wielu technologii w strategicznych sektorach UE, takich jak produkcja technologii neutralnych emisyjnie, sektor cyfrowy, kosmiczny czy obronny. Surowce te są kluczowe to osiągniecia transformacji ekologicznej zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu i oczekiwaniami mieszkańców Unii. Aktualnie popyt na surowce krytyczne jest najwyższy w historii i zgodnie z przewidywaniami w najbliższym czasie będzie wzrastał. Mając to na względzie, Komisja Europejska postanowiła rozszerzyć współpracę w ich zakresie i zapowiedziała utworzenie wraz z państwami współpracującymi forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców krytycznych.
Surowce krytyczne i ich znaczenie
Surowce krytyczne to surowce o dużym znaczeniu gospodarczym dla UE, a których podaż może ulec zakłóceniom z powodu koncentracji źródeł oraz braku dobrych, przystępnych cenowo substytutów. Surowce krytyczne mają zasadnicze znaczenie w technologiach niezbędnych do zielonej transformacji, takich jak wytwarzanie energii wiatrowej, magazynowanie wodoru czy baterie. Surowce krytyczne są również powszechnie używane w przedmiotach codziennego użytku przykładowo: lit wykorzystuje się w bateriach pojazdów elektrycznych i do celów magazynowania energii, wolfram w technologii wibracji w telefonach komórkowych, a krzem metaliczny do produkcji półprzewodników.
Forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych
Źródła surowców krytycznych znajdują się głównie poza UE. W celu wzmacniania łańcuchów dostaw surowców krytycznych Komisja Europejska postanowiła wzmocnić współpracę z partnerami międzynarodowymi. W tym celu zapowiedziała utworzenie forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych. Porozumienie opierać się będzie na przyjętym w marcu 2023 r. unijnym pakiecie dotyczącym surowców krytycznych, w którym podkreślono, że potrzebne są bardziej zróżnicowane i zrównoważone łańcuchy dostaw. Rozwiązaniem może być stworzenie nowych, wzajemnie się wspierających partnerstw międzynarodowych.
Partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych liczy obecnie 15 członków (Australia, Kanada, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Indie, Włochy, Japonia, Norwegia, Republika Korei, Szwecja, Zjednoczone Królestwo, USA i UE). W ostatnim czasie do porozumienia dołączyły Kazachstan, Namibia, Ukraina i Uzbekistan.
Forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych będzie wielostronną platformą współpracy, która skupia kraje produkujące i zużywające te surowce na różnych etapach rozwoju. Koncentrować się będzie na postępach w realizacji i przyspieszaniu wdrażania poszczególnych projektów oraz promowaniu polityk, które przyczyniają się do budowania wartości dodanej na poziomie lokalnym i odpornych łańcuchów wartości. Obecnie Komisja Europejska prowadzi rozmowy z krajami bogatymi w zasoby surowców krytycznych, aby zapewnić ich szeroki udział w forum. Zgodnie z założeniami porozumienie zgromadzi kraje bogate w zasoby i kraje o wysokim zapotrzebowaniu na nie.
Prace forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych będą prowadzone na dwóch poziomach, a mianowicie:
- grupy projektowej, która zajmie się wspieraniem i przyspieszaniem realizacji inicjatyw dotyczących zrównoważonego wydobywania i stosowania minerałów krytycznych;
- dialogu politycznego, który określi polityki na rzecz wspierania zrównoważonej produkcji i zdolności lokalnych, a także ułatwi współpracę regulacyjną w celu wspierania uczciwej konkurencji, przejrzystości i przewidywalności i który będzie promował wysokie normy środowiskowe, społeczne i z zakresu ładu korporacyjnego w łańcuchach dostaw.
Forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych koncentrować się będzie na łańcuchach dostaw minerałów i metali, które mają największe znaczenie dla czystych technologii energetycznych. Należą tu m.in.: lit, kobalt, nikiel, mangan, grafit, metale ziem rzadkich i miedź, a także german i gal. Lista ta nie jest zamknięta i w razie potrzeby rozszerzona zostanie o kolejne surowce krytyczne.
Forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych a strategia Global Gateway
Strategia Global Gateway jest instrumentem pobudzającym zrównoważone inwestycje w pięciu priorytetowych sektorach – w dziedzinie klimatu i energii, technologii cyfrowych, transportu, zdrowia, edukacji i badań naukowych – w ramach partnerstw UE z państwami trzecimi.
Strategia Global Gateway jest unijnym narzędziem wsparcia krajów partnerskich w realizacji konkretnych projektów w zakresie infrastruktury i łączności, w tym przez pobudzanie i pozyskiwanie inwestycji z sektora prywatnego w całym łańcuchu wartości surowców krytycznych. Jest to również jednym z głównych celów forum partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa surowców mineralnych. W tym kontekście inicjatywy wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają.
