Nowy gatunek kraba – kolejny gatunek inwazyjny w Polsce

Na Wyspie Sobieszewskiej w grudniu minionego roku zaobserwowano kalinka błękitnego – dość dużego kraba – osiągającego nawet 20 cm szerokości, o charakterystycznym niebieskim zabarwieniu. To dość niespotykany widok nad Morzem Bałtyckim, gdyż gatunek ten naturalnie występuje w Atlantyku i w Zatoce Meksykańskiej. Taki egzotyczny gość może stanowić atrakcję, ale jego pojawienie się w Polsce, nie po raz pierwszy, jest poważnym problemem.

Krab błękitny stanowi bowiem gatunek obcy, a przy tym inwazyjny. Oznacza to, że po pierwsze, nie występuje w naszym ekosystemie naturalnie. Po drugie zaś, przystosowuje się do niego na tyle dobrze, że może wypierać krajowe gatunki zwierząt, zajmując ich niszę ekologiczną. Na razie kalinek obserwowany jest w Bałtyku sporadycznie, ale jego obecność stanowi potencjalny problem dla rodzimego kraba brzegowego. Gatunki inwazyjne stanowią poważne zagrożenie dla środowiska. Na tyle istotne, że podlega ono regulacjom prawnym na poziomie krajowymi i unijnym.

Zagrożenie gatunkami obcymi – nowe rozporządzenia

Najnowsze rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów, będące aktem wykonawczym do ustawy o gatunkach obcych, weszło w życie miesiąc temu, tj. 17 grudnia 2022 r.

Rozporządzenie zawiera listy stwarzających zagrożenie, inwazyjnych gatunków obcych (IGO) – zarówno roślin, jak i zwierząt – jedną, przygotowaną przez Komisję Europejską oraz drugą, polską. Każde z tych zestawień, odpowiednio załączniki nr 1 oraz nr 2 do rozporządzenia, zostało podzielone na grupę gatunków, które podlegają szybkiej eliminacji i takich, które rozprzestrzeniły się na szeroką skalę. Rozporządzenie zawiera również szereg zalecanych „działań zaradczych” w stosunku do roślin i zwierząt w podziale na środki fizyczne (m.in. zmianę stosunków wodny, tworzenie pasów buforowych, odłów, porażanie prądem – w przypadku ryb) oraz chemiczne. Dla gatunków wymagających szybkiej eliminacji działania polegają na usunięciu osobników, natomiast dla tych szeroko rozpowszechnionych – nie muszą prowadzić do eliminacji, a jedynie kontroli i zahamowania rozprzestrzeniania.

Warto podkreślić, iż myśliwi mają prawo do polowania na IGO. Zgodnie z Prawem łowieckim, ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych polega również na eliminowaniu ze środowiska, w drodze polowań, ptaków i ssaków należących do inwazyjnych gatunków obcych.

Z dniem 29 grudnia 2022 r. weszło w życie również rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2022 r. w sprawie określenia wymagań oznakowania oraz wykonania dokumentacji fotograficznej indywidualnych cech zwierząt należących do inwazyjnych gatunków obcych. Rozporządzenie określa wymogi, jakie muszą spełnić posiadacze zwierząt należących do IGO, stwarzających zagrożenie dla Unii lub Polski. Zwierzęta te, aby umożliwić ich identyfikację, podlegają obowiązkowi oznakowania poprzez wszczepienie mikroczipa.