Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry opublikowana

Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry, po ponad dwóch miesiącach, doczekała się publikacji w Dzienniku Urzędowym. Ukończona w dniu 13 lipca 2023 r. została opublikowana dopiero 22 września bieżącego roku (Dz.U. z 2023 r. poz. 1963), po trwającym dość długo oczekiwaniu na zakończenie procesu legislacyjnego. Ustawa wchodzi w życie 7 października 2023 r., z niewielkimi wyjątkami, które zaczną obowiązywać od kolejnego roku.

W międzyczasie, a konkretnie 28 lipca, Senat odrzucił w całości dokument wskazując, że ustawa o rewitalizacji rzeki Odry opiera się na błędnym założeniu, iż inwestycje budowlane mogą zastąpić program naprawczy oparty na szczegółowych analizach uwzględniających modelowanie hydrologiczne oraz ocenę efektywności środowiskowej, ekonomicznej i społecznej.

Zdaniem Senatu, „nie można mówić o renaturyzacji Odry, jednocześnie realizując na niej przedsięwzięcia wpływające destrukcyjnie na biosferę. Wśród wymienionych w ustawie 51 zadań inwestycyjnych, znajduje się tylko jedna inwestycja renaturyzacyjna, ale nawet ona wiąże się z robotami budowlanymi. W katalogu inwestycji znalazły się przedsięwzięcia niezwiązane z samą Odrą, a tym samym z rewitalizacją jej ekosystemu, np. „Budowa na rzece Prośnie zbiornika Wielowieś Klasztorna” (rzeka Prosna to lewostronny dopływ rzeki Warty – red.). Wymienione w ustawie inwestycje stoją ponadto w sprzeczności z celami środowiskowymi Ramowej Dyrektywy Wodnej”.

Poważne zastrzeżenia Senatu budzi także powołanie Inspekcji Wodnej. W uzasadnieniu uchwały odrzucającej czytamy: „Utworzenie jednostki kompleksowo chroniącej wody wydaje się słuszne. Inspekcja Wodna nie powinna jednak być częścią struktury organizacyjnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, lecz wyspecjalizowaną jednostką policji środowiskowej o szerszych kompetencjach”. Stanowisko Senatu zostało odrzucone, a w dniu 28 sierpnia Prezydent podpisał ustawę w niezmienionej formie.

Ustawodawca wskazał, że Inspekcja Wodna będzie wykonywać zadania w zakresie kontroli gospodarowania wodami oraz będzie współdziałać z Państwową Strażą Rybacką przy zapobieganiu i wykrywaniu wykroczeń i przestępstw. O działaniach Straży Rybackiej pisaliśmy w artykule „Kto strzeże ryb… i wędkarzy przed pokusą złowienia taaakiej ryby”. Ustawodawca wskazuje, że celowe jest nadanie Inspekcji Wodnej uprawnień, które służyć będą ochronie zasobów ryb w wodach (kompetencje pokrywające się z zadaniami przypisanymi Straży Rybackiej) oraz nadanie inspektorom Inspekcji Wodnej praw do poboru próbek wody i ścieków (zadania tożsame z obowiązkami Inspektorów Ochrony Środowiska).

Jak wskazano, może to ułatwić realizację ustawowych zadań Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w zakresie ujawniania zdarzeń mogących zagrażać środowisku wodnemu oraz ekosystemom od niego zależnym. Trudno nie zgodzić się z opinią senacką, która wskazuje, że kompetencje Inspekcji Wodnej będą się nakładać na uprawnienia Państwowej Straży Rybackiej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska. Rodzi się tylko jedno pytanie – po co? Może lepiej byłoby wzmocnić zasoby istniejących służb, zamiast tworzyć kolejne i uczyć je od nowa zasad funkcjonowania.

Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry wskazuje dobry kierunek działania, jednakże, chociaż kierunek jest słuszny, metody i sposoby realizacji tych działań mogą budzić pewne wątpliwości – sposoby ich realizacji mogłyby obrać bardziej nowatorski i niezależny kierunek.

Uniemożliwienie korzystania z nielegalnych urządzeń

Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry wprowadza również kilka nowych rozwiązań prawnych, m.in. w zakresie ograniczenia korzystania z urządzeń wykonanych w sposób nielegalny, dla których nie uzyskano wcześniej stosownych pozwoleń i zgłoszeń. Wprowadzony do ustawy Prawo wodne artykuł 190a wskazuje na możliwość zastosowania przez organ Wód Polskich, właściwy w sprawie wydania pozwolenia wodnoprawnego lub dokonania zgłoszenia wodnoprawnego, urządzeń służących do zablokowania odprowadzania ścieków nielegalnym wylotem. Procedura zamknięcia wylotu jest szybka i zdecydowana. Poza tym, to na właściciela nałożono obowiązek wykazania legalności wylotu w ciągu 7 dni od jego zamknięcia przez PGW WP.

Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry – Zmiany w opłatach

Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry wprowadza również, niejako przy okazji, długo oczekiwane zwolnienie z opłaty stałej za pobór wód do celów pomp ciepła i akumulatorów ciepła warstwy wodonośnej. Zmiany dotyczące opłat za pobór wchodzą w życie od 1 stycznia 2024 r. W kolejnych numerach „Wodnych Spraw” przybliżymy czytelnikom zmiany dotyczące opłat wynikających z korzystania z pomp cieplnych, które pobierają, wykorzystują, a następnie odprowadzają wodę.