English
Wiślana Trasa Rowerowa
Projekt dotyczący realizacji produktu turystycznego pod nazwą Wiślana Trasa Rowerowa Beskidy – Morze Bałtyckie został usankcjonowany 20 maja 2009. List intencyjny podpisano na poziomie kilku ministerstw: rozwoju regionalnego, sportu i turystyki oraz środowiska. Wiślana Trasa Rowerowa ma docelowo liczyć ok. 1200 km i w dużej części prowadzić będzie koroną wałów. Całość trasy zakłada wyznaczenie szlaków po obu stronach rzeki. Jest to ogólnopolski projekt, przy którym współpracuje 8 województw. Szczyt realizacji poszczególnych inwestycji przypadał na lata 2014 – 2020, kiedy to większość samorządów sięgnęła po środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Powstały wówczas odcinki śląskie, kujawsko-pomorskie oraz większość małopolskiego.
Rowerem po wałach, czyli jak niemożliwe stało się możliwe
Nowelizacja ustawy Prawo wodne w roku 2014 wprowadziła możliwość użytkowania wałów przeciwpowodziowych do jazdy rowerem. Wcześniej, zgodnie z przepisami, poruszanie się rowerem po wałach było zabronione i groziło mandatem do wysokości nawet 500 zł. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że co do zasady na wałach przeciwpowodziowych zakazuje się wykonywania robót lub czynności, które mogą wpływać na ich szczelność lub stabilność. Warto pamiętać, że ich głównym zadaniem jest ochrona mieszkańców przed powodzią, a względy rekreacyjne są na drugim planie. Na wałach obowiązuje zatem generalny zakaz wykonywania wszelkich robót lub czynności, które mogą wpływać na bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, w tym przejeżdżania przez nie oraz wzdłuż nich. Ustawodawca wprowadził jedynie wyjątek dotyczący jazdy rowerem, więc nadal nie wolno używać tam quadów czy motocykli.
Ustawa Prawo wodne z dnia 20 lipca 2017 r. poszła jeszcze krok dalej i wprowadziła dodatkowe ułatwienie dla rowerzystów. W artykule 395 ustawodawca zwolnił ścieżki rowerowe z obowiązku posiadania pozwolenia wodnoprawnego. Od 2018 r. dla inwestycji polegającej na wyznaczaniu szlaku turystycznego pieszego lub rowerowego oraz budowy, przebudowy lub remontu drogi rowerowej na wałach przeciwpowodziowych wymagane są dokumenty wynikające z ustawy Prawo budowlane bez potrzeby wcześniejszego pozyskania zgody wodnoprawnej.
Mimo wszystko, w całym procesie inwestycyjnym należy pamiętać, że wał przeciwpowodziowy to jednak obiekt hydrotechniczny, który powinien gwarantować przede wszystkim bezpieczeństwo. Wykonanie tam drogi rowerowej oraz wyznaczenie szlaku turystycznego wymaga zatem zgody właściciela wału. Uzyskuje się ją przed przystąpieniem do planowanych robót. W większości przypadków administratorem wałów powodziowych są Wody Polskie, więc to do nich należy się zwrócić. Tak więc zgoda jest dokumentem niezbędnym do realizacji inwestycji, a zwolnienie z uzyskania pozwolenia wodnoprawnego jest dużym ułatwieniem i przyspiesza cały proces administracyjny.
Dlaczego po wałach?
Droga rowerowa prowadzona po wałach to przede wszystkim udogodnienie w postaci prostych, płaskich i bezpiecznych odcinków. Do najważniejszych atutów tras rowerowych prowadzonych po wałach przeciwpowodziowych należy łatwość, z jaką pokonuje się przewyższenia, a w zasadzie ich brak. Dodatkowo odcinki prowadzone w miastach są bardzo przydatne nie tylko dla turystyki, ale również do codziennej komunikacji mieszkańców. Pewnym utrudnieniem może być kwestia bieżącego utrzymywania przejezdności ścieżki rowerowej na wałach, czyli koszenie trawy oraz odśnieżanie. O ile administrator wałów kosi zazwyczaj dwa razy w roku, to utrzymanie ścieżki może wymagać częstszych zabiegów, również zimą. O ten aspekt powinien zadbać administrator ścieżki rowerowej.
VeloMałopolska i nie tylko
W Internecie funkcjonuje wiele portali przedstawiających szlaki rowerowe. Nie będziemy ich reklamować, gdyż każdy z rowerzystów na pewno ma swoją ulubioną stronę. Ogólnopolski program budowy dróg rowerowych szybko się rozwija. Dzięki urzędom marszałkowskim, które przeznaczają niemałe środki finansowe na realizacje poszczególnych odcinków dróg rowerowych, co roku przybywa kilometrów tras, w tym tych na wałach. Przykładem niech będzie sieć istniejących i budowanych tras VeloMałopolska, których mapa dostępna jest na stronie urzędu marszałkowskiego. VeloMałopolska, podobnie jak VeloBaltica, VeloMazovia, VeloSilesia i wiele innych, są częścią ogólnoeuropejskiego programu realizacji dróg rowerowych EuroVelo.
Nie tylko wały powodziowe
Równie ciekawe inwestycje rowerowe, wykorzystujące obiekty hydrotechniczne, możemy zaobserwować przy zbiornikach wodnych. Do najbardziej malowniczych tras należy VeloCzorsztyn, którą poprowadzono po wyłączonej z ruchu samochodowego ścieżce asfaltowej, biegnącej blisko brzegów zbiornika Czorsztyńskiego, a w części po jego wałach cofkowych. W miejscach najbardziej zbliżonych do brzegu zbiornika trasę zabezpieczono barierkami.
Kolejnym przykładem niech będzie dobczycka kładka pieszo-rowerowa, która komunikuje wzgórze zamkowe z koroną zapory zbiornika Dobczyce. Inwestycja ta łączy atrakcje turystyczne miasta z zaporą, skąd można podziwiać widok na zbiornik Dobczycki i szczyty Beskidu Wyspowego. Kładka pieszo-rowerowa z zapory na Wzgórze Zamkowe w Dobczycachzaledwie rok po ukończeniu została uhonorowana nagrodą im. Stanisława Witkiewicza w kategorii Przestrzeń publiczna przyznawaną przez samorząd Województwa Małopolskiego. W uzasadnieniu czytamy: „Nagroda za wrażliwe wkomponowanie obiektu inżynieryjnego w złożony kontekst formalno-funkcjonalny oraz skomplikowaną topografię terenu, a także za skromną formę nierywalizującą z krajobrazem”.
Rozwiązania, którym udało pogodzić się funkcje turystyczno-rowerowe z ochroną przed powodzią, są przykładem współdziałania różnych grup interesów. Należy oczekiwać, że przebudowa wałów jako infrastruktury przeciwpowodziowej będzie realizowana przez Wody Polskie i będzie uwzględniać możliwość realizacji ścieżek rowerowych. Natomiast nie należy oczekiwać, że zostanie tam położony asfalt i staną oznaczenia. To już zadania samorządów. Z pozoru wykluczające się zadania, jednak mające szanse na powodzenie przy chęci współpracy i zaangażowaniu różnych jednostek sektora administracyjnego. A rowerzyści zyskają kolejne kilometr płaskich i bezpiecznych tras rowerowych.
Rowery na tory
Równie atrakcyjne jak wały powodziowe mogą być stare, nieużytkowane tory kolejowe. Ustalone nachylenie linii kolejowej (zazwyczaj do 3%), bez stromych zjazdów i podjazdów to niewątpliwie element, który ułatwia podróże rowerowe. Pomysł przekształcania dawnych linii kolejowych w drogi rowerowe jest stosowany w krajach zachodniej i południowej Europy. W Polsce istnieje również wiele tego typu szlaków m.in. pomorski „Szlak Zwiniętych Torów” czy śląski „Żelazny Szlak Rowerowy” w okolicach Jastrzębia-Zdroju. Niewielkie nachylenia, odseparowanie od ruchu samochodowego i walory krajobrazowe decydują o tym, że nieużywane tory stanowią atrakcyjną lokalizację tras rowerowych.
Drogę z Zakopanego do Gdyni pociągiem przejedziemy w około 12 godzin. Trzeba pamiętać o bilecie na rower i kilku kanapkach, bo catering kolejowy do najtańszych nie należy i w drogę. Tą samą trasę możemy pokonać rowerem. Wprawdzie zajmie nam to kilka dni więcej. Mniej zaprawionym rowerzystom może i kilkanaście, ale warto. Część trasy pokonamy ścieżkami wzdłuż zbiorników zaporowych. Część po wałach Dunajca, a później Wisły. W części przeniesiemy się na stare nasypy kolejowe, gdzie będziemy cieszyć oczy malowniczymi widokami. Wszystkie odcinki mają niewątpliwą zaletę: małe nachylenie oraz bezpieczne odseparowanie od ruchu samochodowego.
O podróżowaniu wzdłuż Wisły, nie tylko rowerem, przeczytacie w naszym artykule „Drewnianym galarem po dzikiej Wiśle”. Jak widać turystyka łączy interesy wszystkich użytkowników wód.
