English
Na wodospady Wiktorii, podobnie jak na cały region, wpływa obecnie najbardziej dotkliwa susza od dziesiątek lat. El Niño, które do Europy przyniosło dużo opadów, w południowej Afryce powoduje suszę. Mimo trwania pory deszczowej, wody brakuje w rzece Zambezi oraz w całej Zambii i Zimbabwe. Generuje to problemy z produkcją żywności i energii elektrycznej. Niedobór wody w największych wodospadach na Ziemi, zaliczanych do siedmiu naturalnych cudów świata, szokuje. Jakie są tego konsekwencje?
Wodospady Wiktorii – mgła, która grzmi
Wodospady Wiktorii znajdują się na rzece Zambezi, na granicy Zimbabwe i Zambii. Ponieważ na trasie przepływu powstały szczeliny tektoniczne, woda wlewa się do nich, tworząc widowiskowe kaskady. Przed przybyciem kolonizatorów, lokalne plemię Kololo nazywało je Mosi-oa-Tunya, co znaczy mgła, która grzmi. Wodospady Wiktorii znajdują się na terenie parku narodowego Victoria Falls National Park. Od roku 1989 są wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO i każdego roku przyciągają miliony turystów. Niestety, obecnie nie zobaczą oni spektakularnego cudu natury, dla którego tu przyjechali.
Największa w historii susza
Wielotygodniowa susza spowodowała, że ze skalnych ścian nie spływa już potężna kurtyna wody, a zaledwie drobny strumień. Wodospady, które zwykle grzmią i tworzą fontanny mgły, teraz są ciche i znacznie mniej imponujące. Przepływ wody jest obecnie na najniższym poziomie w historii. W sezonie deszczowym przez wodospad zwykle przetacza się ponad 9 tys. m3 wody na sekundę. W 2019 r. zanotowano spadek tej wartości do 252 m3 i był to najniższy przepływ wody od 25 lat. Z powodu coraz dłużej trwających okresów suszy, Wodospady Wiktorii zanikają.
Aktualnie trwa pora deszczowa, a mimo to w całej Zambii jest sucho i gorąco. Temperatury sięgają tu nawet 40°C. W związku z tym w Zambezi znowu brakuje wody. Słynny cud świata nie cieszy oczu turystów swoją potęgą. Jednak Wodospady Wiktorii to nie tylko atrakcja turystyczna. To także sposób na produkcję energii elektrycznej dla tutejszej ludności.
Skutki suszy w Południowej Afryce
Zambia i Zimbabwe zaopatrywane są w prąd przez elektrownię na sztucznym Jeziorze Kariba. Poziom wody w tym zbiorniku zależy od zasilającej go rzeki Zambezi. Zwykle od połowy lutego zaczyna on się podnosić, ale w tym roku wody nadal ubywa. To sprawia, że wysychanie Wodospadów Wiktorii i rzeki płynącej poniżej jeziora jest przyczyną problemów z dostawą prądu. Ponad 80 proc. produkcji energii elektrycznej w Zambii to efekt pracy wody. Przewiduje się, że susza doprowadzi do deficytu mocy wynoszącego 430 MW. W takim przypadku mogą zostać wprowadzone limity na jej zużycie dla wszystkich odbiorców.
Mieszkańcy będą szukali alternatywy, a ponieważ najpopularniejszym i najtańszym źródłem energii jest w tych rejonach węgiel drzewny, zambijskie lasy są zagrożone wycinką na dużą skalę. Węgla używają osoby prywatne, a także małe zakłady przemysłowe, co znacząco pogarsza jakość powietrza. Susza to także, a może przede wszystkim, problemy z produkcją żywności. Miejscowe rolnictwo opiera się głównie na uprawie kukurydzy. W dużej mierze służy ona do produkcji mączki kukurydzianej, z której przygotowuje się popularną potrawę n’shima. Danie to jest podstawą codziennej diety Zambijczyków. Po tym, jak susza zniszczyła uprawy na obszarze 1 mln ha, grozi im głód. Także zwierzęta cierpią z powodu braku wody. W samym Parku Narodowym Hwange w Zimbabwe padło ok. 200 słoni.
Stan wyjątkowy w Zambii
W związku z ogromem szkód, jakie do tej pory wyrządziła klęska żywiołowa, prezydent Zambii Hakainde Hichilema, ogłosił w kraju stan wyjątkowy. Zadbał o zwiększenie importu żywności i poprosił świat o wsparcie. Na jego wezwanie odpowiedziała m.in. Organizacja Narodów Zjednoczonych, która pomaga rządowi Zambii w opracowaniu planu reagowania na suszę.
Koordynator rezydentów ONZ w Zambii, Beatrice Mutali, mówi, że organizacja przygotowuje się do wsparcia Zambii w radzeniu sobie z wyzwaniami będącymi m.in. efektem działania El Niño i zmianą klimatu, a także bezprecedensową epidemią cholery.
