English
Jak co roku, 2 lutego obchodzony był Światowy Dzień Mokradeł. Dzień ten jest okazją do podkreślenia roli jaką pełnią ekosystemy mokradłowe, zarówno pod kątem przyrodniczym, jak i gospodarczym. W tym roku, hasło przewodnie Światowego Dnia Mokradeł, dotyczyło konieczności ich odtwarzania.
„Pakt dla Mokradeł” – wspólne działania na rzecz ich ochrony
Z okazji obchodów Światowego Dnia Mokradeł, w dniach od 5 do 7 lutego, zorganizowana została Konferencja o ochronie obszarów wodno-błotnych, o której pisaliśmy w poprzednim numerze “Wodnych Spraw”. Podczas spotkania wygłoszono 71 referatów, przedstawiono 30 prezentacji posterowych oraz przeprowadzono wiele dyskusji panelowych i warsztatowych. Uczestnicy konferencji przyjęli, w formie deklaracji, poniższe oświadczenie:
„Ekosystemy mokradłowe, takie jak bagna, torfowiska, rzeki, jeziora, są kluczowym elementem przyrody, a ich ochrona i odtwarzanie są niezbędne dla powstrzymania globalnego kryzysu klimatyczno-ekologicznego, a także dla zapewnienia bezpiecznej przyszłości ludzi i trwałego dostępu do zasobów środowiska.
Mokradła zajmowały ok. 18% powierzchni Polski, ale niemal wszystkie, w efekcie degradacji, przestały spełniać niegdysiejsze funkcje ekosystemowe. Wskutek melioracji około 85% torfowisk straciło cechy ekosystemów bagiennych, zmieniając się z pochłaniaczy dwutlenku węgla w źródła jego emisji do atmosfery. Około 80% rzek ma, wskutek regulacji i dopływu zanieczyszczeń, znacząco pogorszony stan ekologiczny, co upośledziło ich zdolności samooczyszczania i zniszczyło różnorodność siedlisk. Również stan lub potencjał ekologiczny ponad 80% jezior jest gorszy niż dobry. Gatunki związane z mokradłami dominują w Polskich Czerwonych Księgach fauny i flory, należąc do najszybciej ginących.
Mimo że dotychczasowe projekty odtwarzania mokradeł prowadzone w Polsce i za granicą dostarczyły niezbędnej wiedzy naukowej i technicznej, skala przestrzenna i liczba zrealizowanych projektów jest nieproporcjonalnie mała w stosunku do potrzeb. Jednocześnie ochrona i restytucja mokradeł są coraz częściej przywoływane przez różne środowiska jako działania niezbędne dla przeciwdziałania suszom i powodziom, ochrony jakości wód, ograniczenia skutków zmian klimatu, a także poprawy obronności kraju. Również nowe akty prawne Unii Europejskiej – „Strategia bioróżnorodności” oraz „Prawo o przywracaniu przyrody” – wymagają od nas natychmiastowego zwiększenia efektywności ochrony i restytucji mokradeł. Aby wdrożyć te plany, potrzebujemy dziś współpracy różnych środowisk ponad wszelkimi podziałami.
Jako uczestnicy konferencji „Pakt dla Mokradeł” wyrażamy potrzebę i wolę współdziałania na rzecz:
- Uznania ochrony i odtwarzania mokradeł za działania kluczowe dla adaptacji do zmian klimatu i ich ograniczania oraz powstrzymania wymierania gatunków, i wdrożenia adekwatnych działań w różnych sektorach polityki Państwa.
- Współpracy naukowców różnych dziedzin i dyscyplin naukowych w planowaniu oraz realizacji ochrony i odtwarzania mokradeł, a także stworzenia systemu monitoringu ich stanu ekologicznego oraz oceny funkcji ekosystemowych.
- Współpracy między instytucjami administracji publicznej a naukowcami i praktykami ochrony przyrody, aby poprawić istniejące i wypracować nowe skuteczne instrumenty prawne, administracyjne i finansowe wspierające przyrodę mokradeł.
- Stworzenia ram prawno-organizacyjnych wspomagających zaangażowanie sektora prywatnego w odtwarzanie mokradeł, a w szczególności restytucję zdegradowanych torfowisk w ramach kompensowania emisji gazów cieplarnianych.
- Wypracowania nowych zasad gospodarowania glebami torfowymi w sektorze rolniczym i leśnym, takich jak paludikultura, aby zminimalizować emisje gazów cieplarnianych i przywrócić utracone funkcje ekosystemowe, takie jak retencja i oczyszczanie wód.
- Ograniczenia wydobycia i stosowania torfu w przemyśle ogrodniczym i innych sektorach.
- Rewizji dotychczasowego podejścia do formalnej ochrony mokradeł na obszarach chronionych w celu zwiększenia jej efektywności i zapobieżenia błędnym decyzjom administracyjnym.
- Objęcia skuteczną ochroną mokradeł dobrze zachowanych oraz opracowania i wdrożenia krajowego planu restytucji przyrodniczej mokradeł zdegradowanych w celu przywracania przyrody i odtwarzania utraconych usług ekosystemowych, w tym funkcji strategicznych w zakresie obronności kraju.
- Skutecznej i powszechnej edukacji społeczeństwa w zakresie roli mokradeł w przyrodzie i naszym życiu, a także potrzeb i metod ich odtwarzania.
- Wzmocnienia współpracy międzynarodowej polskich naukowców, praktyków i decydentów w zakresie ochrony i przywracania mokradeł, w szczególności w zakresie ochrony transgranicznych obszarów bagiennych, takich jak region białorusko-ukraińsko-polskiego Polesia”.
