English
W Komisji Europejskiej trwają prace nad dyrektywą w sprawie oświadczeń środowiskowych. Projektowane przepisy zawierają minimalne wymogi dotyczące uzasadniania dobrowolnych oświadczeń środowiskowych i oznakowań ekologicznych oraz informowania o nich w ramach praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa. Obecnie wniosek Komisji Europejskiej w tej sprawie przekazany został do analizy w Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (IMCO) oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) Parlamentu Europejskiego. Dyrektywa w sprawie oświadczeń środowiskowych opisana została w jednym z poprzednich numerów „Wodnych Spraw”: Green Claims Directive jako krok ku sprawdzonym ekologicznym wyborom i walka z greenwashingiem.
Jaki jest główny cel dyrektywy w sprawie oświadczeń środowiskowych?
Dyrektywa w sprawie oświadczeń środowiskowych ma na celu podniesienie poziomu ochrony środowiska i przyczynienie się do przyspieszenia transformacji ekologicznej w kierunku zielonej i neutralnej dla klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym w UE. Ponadto projektowane przepisy mają chronić konsumentów i przedsiębiorstwa przed nieuczciwym greenwashingiem, czyli „zielonym mydleniem oczu”, oraz umożliwić konsumentom przyczynienie się do przyspieszenia transformacji ekologicznej poprzez podejmowanie świadomych decyzji o zakupie w oparciu o wiarygodne oświadczenia środowiskowe i oznakowania ekologiczne.
Zgodnie z badaniami Komisji Europejskiej firmy działające w Unii Europejskiej często składają dobrowolne oświadczenia dotyczące ochrony środowiska, ale nie przedstawiają dowodów i uzasadnienia tych twierdzeń. Badanie Komisji z 2020 r. wykazało, że 53,3 proc. analizowanych deklaracji było niejasne albo wprowadzało w błąd, a 40 proc. było całkowicie bezpodstawnych.
Wymogi dotyczące uzasadniania oświadczeń środowiskowych
We wniosku dotyczącym dyrektywy w sprawie oświadczeń środowiskowych zawarto wymóg, w którym państwa członkowskie zostaną zobowiązane do przyjęcia przepisów gwarantujących, że uzasadnianie oświadczeń środowiskowych opiera się na ocenie spełniającej wybrane kryteria minimalne w celu uniknięcia wprowadzającego w błąd charakteru oświadczeń, a mianowicie, aby ocena stanowiąca podstawę uzasadnienia oświadczeń:
- przedstawiała znaczenie wpływu, aspektów i efektywności z perspektywy cyklu życia;
- uwzględniała wszystkie istotne aspekty i skutki umożliwiające ocenę efektywności;
- wskazywała, czy dane oświadczenie zawiera dokładne informacje na temat całego produktu, czy tylko jego części (na temat całego cyklu życia lub jego określonych etapów, na temat wszystkich działań przedsiębiorcy czy tylko niektórych z nich);
- wykazywała, że oświadczenie nie jest równoważne z wymogami nałożonymi przez przepisy prawa;
- zawierała informacje, czy efektywność środowiskowa danego produktu jest znacząco lepsza niż jest to powszechnie przyjęte;
- określała, czy pozytywne efekty prowadzą do znacznego pogorszenia innego wpływu;
- zawierała wymóg przejrzystego informowania o kompensacji gazów cieplarnianych;
- zawierała dokładne informacje pierwotne i wtórne.
Zgodnie z projektowanymi przepisami mikroprzedsiębiorstwa (czyli przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 osób i których obroty roczne nie przekraczają 2 mln euro) będą zwolnione z wyżej wymienionych wymogów, chyba że chciałyby otrzymać certyfikat zgodności oświadczenia środowiskowego. Wtedy konieczne jest wypełnienie przez nie przedmiotowych wymogów.
Dyrektywa w sprawie oświadczeń środowiskowych – wpływ na środowisko
W Europejskim Zielonym Ładzie Komisja zobowiązała się do wzmocnienia pozycji konsumentów, aby mogli oni dokonywać bardziej świadomych wyborów i odgrywać aktywną rolę w transformacji ekologicznej. Jednym z kluczowych celów wniosku dotyczącego oświadczeń środowiskowych jest podniesienie poziomu ochrony środowiska i przyczynienie się do przyspieszenia zielonej transformacji w kierunku zielonej i neutralnej dla klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym w UE.
Wniosek dotyczący oświadczeń środowiskowych wspiera cele Europejskiego Zielonego Ładu i przyczynia się do rozwiązania trzech kryzysów: zmiany klimatu, zanieczyszczenia i utraty różnorodności biologicznej. Wniosek wzmacnia także nadrzędne strategie, takie jak: plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń czy unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz uzupełnia strategie ukierunkowane na określone sektory, takie jak strategia „Od pola do stołu”, lub kwestie w zakresie przystosowania do zmiany klimatu, do zwiększenia efektywnego gospodarowania wodą i jej ponownego wykorzystania.
Wpływ projektowanych przepisów na konsumentów
Dzięki nowym przepisom unijni konsumenci będą:
- mieli dostęp do wiarygodnych informacji, w tym dotyczących przedwczesnego skracania życia produktów, aby móc dokonywać właściwych wyborów ekologicznych;
- lepiej chronieni przed nieuczciwymi oświadczeniami środowiskowymi;
- lepiej informowani, jeszcze przed zakupem, o możliwości naprawy produktów.
Kiedy zacznie obowiązywać dyrektywa w sprawie oświadczeń środowiskowych?
Po zakończeniu prac legislacyjnych, zgodnie z harmonogramem w połowie lutego 2024 r., ma odbyć się głosowanie w sprawie przyjęcia nowych przepisów. Państwa członkowskie będą miały dwa lata na dokonanie transpozycji dyrektywy.
