Fundusz modernizacyjny – wsparcie na projekty w zakresie czystej energii

W ramach funduszu modernizacyjnego wypłacono kolejne środki w wysokości 2,17 mld euro na pomoc w modernizacji systemów energetycznych w dziewięciu państwach członkowskich. Informacje o wcześniejszym wspieraniu modernizacji zostały ogłoszone w czerwcu 2023 r. Więcej szczegółów na ten temat można znaleźć w jednym z poprzednich artykułów: „Fundusz modernizacyjny – 2,4 mld euro na przyspieszenie transformacji ekologicznej”.

Inwestycje dofinansowane z funduszu modernizacyjnego pomagają krajom członkowskim o niższych dochodach osiągnąć cele w zakresie klimatu i energii na 2030 r., a także przyczyniają się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w sektorze energii, przemysłu i transportu oraz do poprawy efektywności energetycznej. Od czasu uruchomienia funduszu modernizacyjnego w 2021 r. wypłacono z niego łącznie 9,68 mld euro dochodów z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, aby pomóc w przyspieszeniu transformacji ekologicznej.

Fundusz modernizacyjny – wsparcie dla państw członkowskich w 2023 r.

W 2023 r. łączna kwota, którą wypłacono z funduszu modernizacyjnego, wyniosła 4,66 mld euro i została przeznaczona na realizację 50 projektów. Wsparcie przyznano Bułgarii (197 mln euro), Chorwacji (88 mln euro), Czechom (blisko 1,85 mld euro), Estonii (66 mln euro), Łotwie (5 mln euro), Litwie (11 mln euro), Polsce (221 mln euro), Rumunii (prawie 2,17 mld euro) i Słowacji (60 mln euro).

Środki, które zostały przeznaczone na realizację 50 projektów, skierowano na działania prowadzące do wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, modernizacji sieci energetycznych, zwiększenia efektywności energetycznej oraz zastąpienia węgla paliwami o niższej intensywności emisji w czasie produkcji energii. Projekty, które otrzymały dofinasowanie, to m.in.:

• modernizacja sieci dystrybucji energii elektrycznej w Bułgarii – przyspieszenie elektryfikacji transportu, rozwój systemów magazynowania oraz dekarbonizacja i decentralizacja zużycia i produkcji energii;
• wytwarzanie energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznych przez dostawców usług w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych w Chorwacji;
• osiągnięcie wyższego standardu energetycznego budynków publicznych i zastąpienie węgla gazem w systemach ciepłowniczych w Czechach;
• poprawa efektywności energetycznej budynków publicznych w Estonii;
• wprowadzenie pojazdów elektrycznych i odpowiedniej infrastruktury ładowania na Łotwie;
• rozwój mocy wytwórczych energii odnawialnej w litewskim sektorze dużych i średnich przedsiębiorstw przemysłowych;
• sieci energetyczne dla przyszłych stacji ładowania samochodów elektrycznych oraz wysokosprawna kogeneracja w systemach ciepłowniczych i sektorze przemysłu w Polsce;
• moce wytwórcze energii odnawialnej, modernizacja sieci dystrybucji energii elektrycznej, modernizacja taboru i infrastruktura gazowa na potrzeby zastąpienia węgla w produkcji energii elektrycznej w Rumunii;
• modernizacja sieci energetycznych, w tym sposobów magazynowania energii, oraz poprawa efektywności energetycznej Słowacji.

Fundusz modernizacyjny to jedno z kluczowych narzędzi w drodze do transformacji ekologicznej

Fundusz modernizacyjny, finansowany z dochodów z aukcji uprawnień do emisji w ramach unijnego systemu handlu nimi, ma na celu wsparcie dziesięciu państw UE o niższych dochodach w procesie transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu. Państwa członkowskie będące beneficjentami to: Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry. Od 2024 r. w ramach zmienionego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) fundusz modernizacyjny będzie zapewniał środki finansowe trzem dodatkowym beneficjentom – Grecji, Portugalii i Słowenii.

Fundusz modernizacyjny wspiera inwestycje w wytwarzanie i wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczną, magazynowanie energii, modernizację sieci energetycznych, w tym systemów ciepłowniczych, rurociągów i sieci, oraz sprawiedliwą transformację w regionach zależnych od węgla. Fundusz modernizacyjny uzupełnia inne unijne instrumenty, takie jak polityka spójności i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Mobilizuje on znaczne zasoby, które mogą pomóc państwom członkowskim inwestować zgodnie z planem REPowerEU i pakietem „Gotowi na 55”. Za jego działanie odpowiedzialne są państwa będące beneficjentami, które ściśle współpracują z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI).

Polskie projekty realizowane w 2023 r. w ramach funduszu modernizacyjnego

W 2023 r. w Polsce wsparcie w ramach funduszu modernizacyjnego otrzymało pięć projektów:

1. Wykorzystywanie paliw alternatywnych na cele energetyczne – ogólnym celem programu jest zwiększenie neutralności klimatycznej i zielonej gospodarki poprzez poprawę efektywności sektora energetycznego i jego transformację w kierunku redukcji emisji gazów cieplarnianych. Osiąga się to poprzez optymalizację zarządzania ciepłem i energią przy użyciu paliw alternatywnych; wysokość wsparcia ponad 44 mln euro.
2. Kogeneracja dla ciepłownictwa – część II – głównym celem inwestycji jest poprawa efektywności energetycznej ciepłownictwa poprzez wykorzystanie wysokosprawnych źródeł kogeneracji, zmniejszenie emisyjności, zwiększenie roli odnawialnych źródeł energii, promowanie dobrych praktyk w modernizacji źródeł wytwórczych, a tym samym obniżenie poziomu zanieczyszczeń i poprawa jakości powietrza. Zwiększanie efektywności energetycznej doprowadzi do oszczędności w zużyciu energii pierwotnej i redukcji emisji gazów cieplarnianych; wysokość wsparcia ponad 2 mln euro.
3. Kogeneracja dla energetyki i przemysłu – sektory w fazie transformacji energetycznej – celem inwestycji jest upowszechnienie wysokosprawnej kogeneracji i redukcja zużycia energii pierwotnej, aby wesprzeć osiągnięcie krajowego celu efektywności energetycznej do roku 2030 oraz zredukować emisję CO₂; wysokość wsparcia ponad 44 mln euro.
4. Kogeneracja dla energetyki i przemysłu; wysokość wsparcia ponad 24 mln euro.
5. Rozwój sieci energetycznej dla przyszłych stacji ładowania samochodów elektrycznych; wysokość wsparcia 105 mln euro.