English
W obliczu nieustannie postępującej zmiany klimatu oraz rosnącego wpływu działalności ludzkiej na środowisko naturalne, naukowcy od lat koncentrują swoje wysiłki na zrozumieniu i zbadaniu tego zjawiska. Niedawno, dzięki międzynarodowej współpracy naukowców z Polski, Stanów Zjednoczonych, Izraela i Niemiec, osiągnięto znaczący postęp w tej dziedzinie. Powstała pierwsza globalna mapa zamieszkiwania ludzi w pobliżu obszarów naturalnych, takich jak lasy i tereny krzewiaste. Ta nowatorska forma obrazowania stanowi istotny krok naprzód i kluczowe narzędzie, które ułatwi analizę wpływu ludzkości na środowisko oraz pomoże prognozować przyszłe wyzwania, takie jak np. pożary. Dzięki tej mapie, naukowcy mają teraz w swoim arsenale narzędzie, które oferuje nie tylko cenne dane, ale również otwiera nowe perspektywy w zakresie badań nad interakcjami między ludźmi a przyrodą.
Co to jest globalna mapa zamieszkiwania?
Globalna mapa zamieszkiwania ludzi w pobliżu obszarów naturalnych, znana również jako Wildland-Urban Interface (WUI), stanowi przełomowe narzędzie, które umożliwia naukowcom oraz planistom miejskim wgląd w dynamikę zależności i współistnienia ludzi oraz przyrody. Rozwinięcie tej mapy stało się możliwe dzięki imponującemu postępowi w dziedzinie technologii satelitarnych, która umożliwiła zbieranie szczegółowych danych na temat rozmieszczenia ludzi i przyrody na skalę, która wcześniej była nieosiągalna.
WUI jest nie tylko narzędziem badawczym, ale także praktycznym instrumentem, który może być wykorzystywany do prognozowania i planowania działań w zakresie zarządzania kryzysowego, takich jak np. pożary oraz do formułowania strategii ochrony środowiska i bioróżnorodności. Naukowcy i planiści miejscy mają nadzieję, że mapa ta stanie się kluczowym punktem odniesienia do różnych badań i działań, takich jak analizowanie interakcji między zwierzętami domowymi a dzikimi czy przenikania roślin inwazyjnych na obszary naturalne.
Globalna mapa zamieszkiwania – naukowcy wyróżniają dwa typy obrazowania
Globalna mapa zamieszkiwania jest rozróżniana na dwa główne typy: Intermix i Interface, które różnią się gęstością zabudowy oraz udziałem roślinności naturalnej. Typ Intermix charakteryzuje się gęstością zabudowy przekraczającą 6 domów na km² i roślinnością naturalną stanowiącą minimum 50 proc. obszaru. Z kolei w typie Interface, przy podobnej gęstości zabudowy, roślinność naturalna nie przekracza 50 proc. powierzchni, ale występuje naturalny obszar ciągły nie mniejszy niż 5 km².
Globalna mapa zamieszkiwania – mała przestrzeń, dużo ludzi
Obszary WUI, mimo że stanowią jedynie 4,7 proc. całkowitej powierzchni lądowej naszej planety, są domem dla imponującej liczby prawie 3,5 mld ludzi, co stanowi niemal połowę całej globalnej populacji. Choć są one szczególnie rozpowszechnione w Europie, gdzie obejmują aż 15 proc. powierzchni kontynentu, badania ujawniły ich znaczącą obecność także w innych regionach, takich jak wschodnia Afryka, Brazylia, czy południowo-wschodnia Azja, które wcześniej nie były dokładnie zbadane pod tym kątem. Polska wyróżnia się na tle Europy, posiadając dwukrotnie więcej obszarów WUI niż Rumunia i znacznie więcej niż inne kraje, takie jak Słowacja, Hiszpania czy Portugalia.
Obszary WUI, choć atrakcyjne dla wielu ludzi ze względu na bliskość przyrody, stanowią teren wielu zagrożeń dla społeczności i ekosystemów. Pożary, często wywołane działalnością człowieka, stanowią poważne zagrożenie, zwłaszcza gdy ogień szybko się rozprzestrzenia, utrudniając ewakuację. W ciągu ostatnich dekad liczba pożarów na obszarach WUI wzrosła, co jest efektem zarówno ekspansji budownictwa mieszkaniowego, jak i zmiany klimatu. Inne zagrożenia obejmują utratę bioróżnorodności, zanieczyszczenie, wprowadzenie gatunków inwazyjnych oraz zmiany w hydrologii. Z uwagi na oczekiwany wzrost liczby budynków i ludności w WUI oraz przewidywane zwiększenie ryzyka wystąpienia zagrożeń, takich jak częstsze pożary w wyniku zmiany klimatu, istotnym stało się przeprowadzenie spójnej globalnej oceny WUI.
Dr Dominik Kaim z UJ, jeden z pomysłodawców badania, zauważa, że zmiana klimatu będzie intensyfikować zjawiska ekstremalne, takie jak susze, powodzie i pożary. Jego zdaniem, jeśli gęstość zaludnienia na terenach WUI będzie rosła, problem z opanowaniem niebezpiecznych zjawisk również wzrośnie, na przykład poprzez wydłużenie „sezonu pożarowego”.
Zrównoważony rozwój i ochrona środowiska
Zrozumienie zasad panujących w obszarach WUI i właściwe zarządzanie nimi jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. W miarę jak ludzkość będzie się rozwijać, równowaga między potrzebami ludzi a ochroną przyrody będzie wymagała coraz większej uwagi i strategicznego planowania. Badacze liczą, że globalna mapa zamieszkiwania stanie się bardzo uniwersalnym narzędziem dostarczającym danych, które pomogą w kształtowaniu przyszłych strategii i polityk.
