English
Rada i Parlament Europejski osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie reformy struktury unijnego rynku energii elektrycznej. Reforma rynku energii elektrycznej, zgodnie z założeniami, ma jeszcze bardziej uniezależnić ceny energii elektrycznej od zmiennych cen paliw kopalnych, chronić konsumentów przed skokami opłat, przyspieszyć wdrażanie energii odnawialnej oraz zwiększyć ochronę konsumentów. Propozycje aktów dotyczących tej reformy Komisja Europejska przedstawiła 14 marca 2023 r.
Reforma rynku energii elektrycznej
Reforma rynku energii elektrycznej to długofalowa odpowiedź UE na kryzys energetyczny z 2022 r. Pomimo dość dużego udziału odnawialnych źródeł, skoki cen paliw kopalnych (zwłaszcza gazu) poskutkowały gwałtownym wzrostem cen prądu. Kryzys ten spowodowany był sposobem funkcjonowania unijnego rynku energii elektrycznej: cena energii opiera się na cenie paliw kopalnych używanych do jej wytwarzania.
Główne cele reformy to:
- lepsza ochrona konsumentów;
- większa stabilność dla firm;
- więcej zielonego prądu.
Porozumienie w sprawie reformy rynku energii elektrycznej jest częścią szerszej kampanii, mającej zmienić strukturę unijnego rynku energii elektrycznej. Składa się na nią także rozporządzenie o poprawie ochrony przed manipulacjami na rynku, dzięki lepszemu monitorowaniu i większej przejrzystości (REMIT). Wstępne porozumienie w sprawie rozporządzenia REMIT zostało wypracowane 16 listopada 2023 r.
Reforma rynku energii elektrycznej a rozwój OZE
Państwa członkowskie, zgodnie z założeniami planowanej reformy, będą mogły wspierać wyłącznie zakup energii nowo wytwarzanej ze źródeł odnawialnych, jeżeli pozwolą na to warunki i krajowe plany dekarbonizacji. Nowe przepisy ułatwią też wprowadzanie energii odnawialnej do systemu. Łatwiej będzie przewidzieć, jaka ilość zostanie wytworzona (dzięki nowym, zapewniającym przejrzystość obowiązkom dla operatorów systemu i dzięki lepszemu monitorowaniu rynku energii). Pozwoli to utrzymać ceny pod kontrolą i realizować ambitne cele klimatyczne, które UE sformułowała w pakiecie „Gotowi na 55”.
Rada i Parlament Europejski uzgodniły też, że ustandaryzowane kontrakty w państwach członkowskich będą nadal dobrowolne. We wstępnym porozumieniu przewidziano, że Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) będzie prowadzić ocenę rynku PPA na podstawie informacji z bazy danych, o której mowa w rozporządzeniu REMIT.
Jakie znaczenie dla konsumentów ma reforma rynku energii elektrycznej?
Rada Europejska na wniosek Komisji Europejskiej, zgodnie z proponowanymi przepisami, będzie miała prawo ogłosić kryzys cen energii elektrycznej. W przepisach określono również kryteria takiego ogłoszenia związane ze średnią ceną energii na rynkach hurtowych lub gwałtownym wzrostem cen detalicznych. W kwestii działań podejmowanych przez państwa członkowskie w razie ogłoszenia kryzysu cen energii elektrycznej uzgodniono, że można będzie, na podstawie obecnej dyrektywy o energii elektrycznej, obniżyć ceny dla odbiorców wrażliwych i znajdujących się w trudnej sytuacji.
Wprowadzono też przepisy mające na celu unikanie niepotrzebnych zakłóceń i fragmentacji na rynku wewnętrznym. Ponadto Rada i Parlament Europejski uzgodniły, że działania stosowane przez państwa członkowskie względem odbiorców wrażliwych i osób dotkniętych ubóstwem energetycznym będą korzystniejsze. W tym celu sprecyzowano definicję ubóstwa energetycznego z odniesieniem do nowej dyrektywy, w której przewidziano podjęcie odpowiednich środków.
Reforma rynku energii elektrycznej – kontrakty różnicowe
Rada i Parlament Europejski uzgodniły, że dwukierunkowe kontrakty różnicowe lub równoważne modele o tych samych skutkach będą wzorem wykorzystywanym, gdy w kontraktach długoterminowych przewidziane będzie finansowanie publiczne w formie systemów bezpośredniego wsparcia cen. Dwukierunkowe kontrakty różnicowe będą dotyczyć inwestycji w nowe zakłady produkcyjne oparte na energii wiatrowej, słonecznej, geotermalnej, wodnej z elektrowni bez zbiorników i jądrowej.
Przepisy o dwukierunkowych kontraktach różnicowych mają zacząć obowiązywać dopiero po 3 latach od wejścia rozporządzenia w życie. Ten okres przejściowy będzie chronić pewność prawa dla projektów już rozpoczętych. W uzgodnionym tekście uelastyczniono sposób redystrybucji dochodów, które państwo uzyskiwałoby z dwukierunkowych kontraktów różnicowych. Dochody mają być rozdzielane między odbiorców końcowych i mogą być wykorzystywane do finansowania systemów bezpośredniego wsparcia cen lub na inwestycje mające zmniejszyć ceny elektryczności dla odbiorców końcowych.
Kiedy nastąpi reforma rynku energii elektrycznej?
Rozporządzenie w sprawie reformy rynku energii elektrycznej zacznie obowiązywać po oficjalnym zatwierdzeniu go i przyjęciu przez Radę i Parlament Europejski.
