Rozwój biotechnologii i bioprodukcji w UE

Komisja Europejska, w obliczu obserwowanej zmiany klimatu oraz dążenia do zmniejszenia zależności od kopalnianych surowców energetycznych, stawia na rozwój biotechnologii i bioprodukcji. W najnowszym komunikacie zatytułowanym Budowanie przyszłości z natury: wspieranie biotechnologii i bioprodukcji w UE przedstawiono szereg działań w tym kierunku. Aktualny rozwój nauk biologicznych, wspierany przez cyfryzację i sztuczną inteligencję, sprawia, że biotechnologia i bioprodukcja należą do najbardziej obiecujących obszarów technologicznych obecnego stulecia. Mogą pomóc UE m.in. w modernizacji sektorów rolnictwa, leśnictwa, energii, żywności, pasz oraz przemysłu.

Rozwój biotechnologii i bioprodukcji – znaczenie dla przemysłu

Biotechnologia i bioprodukcja wpływają na różne sektory przemysłu, np. chemiczny czy spożywczy. Przykładowo biorafinerie – zakłady wykorzystywane do przekształcania biomasy w szereg materiałów pochodzenia biologicznego – mogą również przekształcać drewno w innowacyjne produkty o wysokiej wartości dodatków: biochemikaliów, pianek izolacyjnych, biokompozytów, pianek inżynieryjnych itp. Kolejnym przykładem jest sektor włókienniczy, w którym biotechnologia stanowi zrównoważoną pod względem środowiskowym alternatywę, w szczególności w procesach barwienia, drukowania i wykańczania.

Przetwarzanie enzymatyczne obniża zużycie wody i energii, przyczyniając się do zmniejszenia wpływu na środowisko. W sektorze rolno-spożywczym biotechnologia zwiększa plony oraz odporność na szkodniki i choroby, zmniejsza za to wpływ na środowisko oraz poprawia jakość żywności i jej wartość odżywczą. Rozwój biotechnologii i bioprodukcji ma również znaczenie w gospodarce wodno-ściekowej, o czym pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów Biotechnologia w gospodarce wodno-ściekowej i jej wpływ na oczyszczanie ścieków.

Rozwój biotechnologii i bioprodukcji – propozycje KE

Sektor biotechnologii i bioprodukcji stoi w obliczu wyzwań związanych z badaniami naukowymi i transferem technologii na rynek, złożonością regulacji, dostępem do finansowania, umiejętnościami, przeszkodami w łańcuchu wartości, własnością intelektualną, akceptacją społeczną i bezpieczeństwem gospodarczym. W związku z powyższym KE zaproponowała następujące sposoby wsparcia rozwoju biotechnologii i bioprodukcji w UE:

• wykorzystanie badań naukowych i pobudzenie innowacji: aby pomóc zidentyfikować czynniki pobudzające innowacje i sprzyjające wdrażaniu technologii, Komisja Europejska rozpoczęła badania, które pokażą pozycję UE na tle innych światowych liderów w zakresie produkcji biotechnologicznej i przejścia na przemysł bioprodukcyjny. Poszuka również sposobów na przyspieszenie rozwoju i wykorzystanie infrastruktury innowacji w przemyśle biotechnologicznym oraz akceleratora biologii syntetycznej (EU IBISBA);
• wzrost popytu na rynku: aby odnieść sukces na rynku, bioprodukty muszą mieć mniejszy wpływ na środowisko w porównaniu na przykład z produktami petrochemicznymi. Komisja Europejska dokona przeglądu ocen produktów wyprodukowanych w oparciu na paliwach kopalnych i bioproduktów, w celu zapewnienia ich równoważnego traktowania oraz uwzględnienia metody składowania dwutlenku węgla w materiałach budowlanych. Przeprowadzi również dogłębną ocenę skutków wykonalności wymogów dotyczących zawartości składników pochodzenia biologicznego w konkretnych kategoriach produktów i zamówieniach publicznych;
• usprawnienie ścieżek regulacyjnych: Komisja Europejska oceni, w jaki sposób można uprościć prawodawstwo UE i jego wdrażanie, aby ograniczyć wszelką fragmentację, odkryć potencjalne uproszczenia i skrócić czas potrzebny na wprowadzenie na rynek innowacji. Do końca 2024 r. będzie również dążyć do utworzenia unijnego centrum biotechnologicznego – narzędzia operacyjnego, które będzie ułatwiało przedsiębiorstwom rozeznanie się w ramach regulacyjnych i umożliwiało odnalezienie wsparcia na poszerzenie działalności;
• wspieranie inwestycji publicznych i prywatnych: UE dysponuje szerokim wachlarzem instrumentów finansowych, za pomocą których może wspierać biotechnologię i bioprodukcję, takich jak: program Horyzont Europa, w tym Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Biotechnologicznej Europy Opartej na Obiegu Zamkniętym (CBE JU) i Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Inicjatywy w dziedzinie Innowacji w Ochronie Zdrowia (IHI JU); program UE dla zdrowia (EU4Health); Fundusz Innowacyjny, a od niedawna również platformę na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP);
• poszerzanie umiejętności związanych z biotechnologią: partnerstwa na rzecz umiejętności na dużą skalę i regionalne partnerstwa na rzecz umiejętności mogą odegrać istotną rolę w podnoszeniu i zmianie kwalifikacji w zakresie biotechnologii i bioprodukcji;
• opracowanie i aktualizacja norm: Komisja Europejska będzie zachęcać do opracowywania i aktualizowania europejskich norm w zakresie biotechnologii i bioprodukcji, aby ułatwić dostęp do rynku i innowacji;
• wspieranie współpracy i synergii: Komisja Europejska będzie zachęcać do wdrażania technologii związanych z procesami biotechnologicznymi i bioprodukcją za pośrednictwem regionalnych dolin innowacji;
• wspieranie zaangażowania i współpracy międzynarodowej: Komisja Europejska zbada możliwość utworzenia międzynarodowych partnerstw biotechnologicznych i bioprodukcyjnych z kluczowymi partnerami międzynarodowymi, takimi jak Stany Zjednoczone, Indie, Japonia i Korea Południowa, których celem będzie współpraca w zakresie badań naukowych i transferu technologii oraz w kwestiach regulacyjnych i związanych z dostępem do rynku. Komisja Europejska, w ramach strategii Global Gateway i zgodnie ze strategią w dziedzinie zdrowia na świecie, będzie zacieśniać istniejące partnerstwa z Afryką, Ameryką Łacińską i regionem Karaibów w zakresie wytwarzania produktów zdrowotnych, aby zdywersyfikować globalne łańcuchy dostaw, przezwyciężyć niedobory krytycznych produktów zdrowotnych i zmniejszyć obciążenie związane z chorobami;
• wykorzystanie inteligencji sztucznej i generatywnej AI: Komisja Europejska będzie wspierać ustrukturyzowaną wymianę informacji z zainteresowanymi stronami, aby przyspieszyć wdrożenie rozwiązań AI, a w szczególności generatywnej AI w biotechnologii i bioprodukcji. W 2024 r. będzie również działać na rzecz zwiększenia świadomości na temat ułatwionego dostępu do superkomputerów EuroHPC dla przedsiębiorstw AI typu start-up oraz społeczności naukowej i wspólnoty wiedzy i innowacji;
• przegląd strategii dotyczącej biogospodarki: do końca 2025 r. Komisja Europejska dokona przeglądu unijnej strategii dotyczącej biogospodarki, w której uwzględnione zostaną obecne wyzwania społeczne, demograficzne i środowiskowe, wzmocnienie wymiaru przemysłowego biogospodarki oraz jej powiązania z biotechnologią i bioprodukcją, co pozwoli przyczynić się do wzmocnienia gospodarki UE.