English
W poniedziałek, 29 stycznia, Parlament Europejski i Rada Europejska doszły do porozumienia w sprawie nowych przepisów, których przedmiotem są ścieki komunalne. Chodzi o ich zbieranie, oczyszczanie oraz odprowadzanie w taki sposób, aby zapewnić wyższe standardy ochrony środowiska i zdrowia obywateli. Jest to konsekwencja wniosku przedstawionego przez Komisję Europejską w październiku 2022 r. Postulowała ona wtedy o zmianę dyrektywy o oczyszczaniu ścieków komunalnych – lepszym jej dostosowaniu do celów polityki UE, mówiących o działaniach na rzecz klimatu, gospodarki cyrkularnej i redukcji zanieczyszczeń. Są to jedne z kluczowych przepisów utworzonych w ramach unijnego planu wyeliminowania zanieczyszczeń wody, gleby i powietrza.
Oczyszczanie ścieków i wodna gospodarka cyrkularna
W ramach porozumienia uzgodniono, że do 2035 r. wszystkie aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) wynoszącej 1000 lub większej będą musiały stosować wtórne oczyszczanie ścieków. Oznacza to usuwanie biodegradowalnej materii organicznej przed odprowadzeniem ścieków do środowiska. Do 2039 r. kraje UE będą musiały stosować oczyszczanie trzeciego stopnia (tj. usuwanie azotu i fosforu) we wszystkich oczyszczalniach obejmujących 150 000 RLM i więcej, a do 2045 r. w tych powyżej 10 000 RLM.
Dodatkowe oczyszczanie, usuwające szerokie spektrum mikrozanieczyszczeń, czyli oczyszczanie czwartego stopnia, będzie obowiązywać wszystkie zakłady działające dla aglomeracji powyżej 150 000 RLM (i powyżej 10 000 RLM na podstawie oceny ryzyka) po 2045 r.
RLM (równoważna liczba mieszkańców) to parametr opisujący ścieki przemysłowe. Porównuje on potencjał przemysłu do zanieczyszczania środowiska biodegradowalną materią organiczną z liczbą osób, które wytworzyłyby taki sam ładunek zanieczyszczeń. Liczba RLM wyraża stosunek sumy ładunku zanieczyszczeń wytwarzanych w ciągu 24 godzin przez obiekty przemysłowe i usługi do indywidualnego ładunku zanieczyszczeń w ściekach bytowych wytwarzanych przez jedną osobę w tym samym czasie.
Uzgodniony tekst porozumienia wymaga od państw członkowskich promowania ponownego wykorzystania oczyszczonych ścieków. Dotyczy to wszystkich oczyszczalni ścieków komunalnych w konkretnych przypadkach, zwłaszcza na obszarach charakteryzujących się niewystarczającymi zasobami wody. W krajowych strategiach zapobiegania niedoborom wody zalecono uwzględnianie środków umożliwiających ponowne jej wykorzystanie. Parlament Europejski i Rada Europejska muszą formalnie zatwierdzić porozumienie, zanim wejdzie ono w życie.
Ścieki komunalne – monitorowanie i redukcja emisji w oczyszczalni
Negocjatorzy postanowili poprawić monitorowanie zanieczyszczeń chemicznych, patogenów i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Ich celem jest rejestrowanie parametrów wpływających na zdrowie publiczne, takich jak wirus SARS-CoV-2 i jego warianty, wirusy polio i grypy oraz nowe patogeny. Zdecydowano także o obserwacji zanieczyszczeń chemicznych, w tym tak zwanych wiecznych chemikaliów (substancji per- i polifluoroalkilowych lub PFAS) oraz mikroplastików. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe będzie monitorowana w przypadku, gdy ścieki komunalne będą pochodziły z aglomeracji o RLM 100 000 i większej.
Tekst porozumienia podkreśla, że sektor oczyszczania ścieków komunalnych musi odgrywać znaczącą rolę w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych i pomagać UE w osiągnięciu celu neutralności klimatycznej. Dlatego wprowadzono cel neutralności energetycznej, co oznacza, że zakłady oczyszczające ścieki komunalne będą musiały stopniowo, każdego roku zwiększać udział energii odnawialnej w całościowym zużyciu. I tak do 2030 r. będą musiały korzystać z OZE w 20 proc., do 2035 r. w 40 proc., do 2040 r. w 70 proc., aż do 2045 r., kiedy OZE będą zaspokajały 100 proc. ich zapotrzebowania.
Rozszerzona odpowiedzialność producenta
Zgodnie z zasadą: zanieczyszczający płaci, wprowadzono rozszerzoną odpowiedzialność producenta (EPR) produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz produktów kosmetycznych. Producenci takich preparatów będą zobowiązani do pokrycia 80 proc. kosztów dodatkowego oczyszczania (czwartego stopnia), aby ze ścieków komunalnych skutecznie usuwane były mikrozanieczyszczenia. Otrzymają oni jednak wsparcie w postaci dofinansowania krajowego, aby uniknąć niezamierzonych konsekwencji, takich jak ograniczenie dostępności i przystępności cenowej kluczowych produktów, w szczególności leków.
Sprawozdawca Nils Torvalds (Renew Europe Group, Finlandia) powiedział: Porozumienie, które dziś osiągnęliśmy, jest przełomem dla znacznie lepszej gospodarki wodnej i standardów oczyszczania ścieków w Europie, zwłaszcza dzięki nowym przepisom dotyczącym usuwania mikrozanieczyszczeń pochodzących z leków i produktów higieny osobistej. Zapewniamy, że wpływ tych przepisów na przystępność cenową leków nie będzie nieproporcjonalny oraz że szkodliwe substancje chemiczne, takie jak PFAS, będą monitorowane i lepiej usuwane w przyszłości.
