English
W Polsce instytucją odpowiedzialną za kontrolowanie tego, jak wygląda sytuacja hydrogeologiczna, jest Państwowa Służba Hydrogeologiczna (PSH). Jednym z jej podstawowych zadań jest regularne opracowywanie prognoz i komunikatów związanych z występowaniem i prognozowaniem niżówki hydrogeologicznej w kraju.
Obserwacja zasobów wód podziemnych, w obliczu narastającego problemu suszy i braku opadów, staje się niezwykle istotna. To dzięki niej możemy identyfikować obszary, gdzie występuje największe zagrożenie niedoborem wody i które wymagają pilnych działań zaradczych, takich jak kontrola ilości pobieranej wody czy ograniczenie nieefektywnego jej użytkowania.
Niżówka hydrogeologiczna
Zjawisko niżówki hydrogeologicznej występuje wtedy, gdy obniżające się zwierciadło wód podziemnych przekroczy niskie stany ostrzegawcze. Oznacza to, że w warstwach wodonośnych, na skutek ograniczonego zasilania opadami, zmniejsza się strefa nasycenia wodą.
Najbardziej wrażliwe na zmiany atmosferyczne i suszę są wody występujące na głębokości kilku, kilkunastu metrów pod powierzchnią terenu, czyli pierwszy poziom wodonośny o zwierciadle swobodnym. Jest on zasilany bezpośrednio poprzez infiltrację opadów atmosferycznych. Na obszarach objętych niżówką mogą pojawić się utrudnienia w zaopatrzeniu w wodę z płytkich, indywidualnych ujęć gospodarskich oraz z ujęć komunalnych, które eksploatują pierwszy poziom wodonośny.
Bieżąca sytuacja hydrogeologiczna – komunikat
W dniu 15 czerwca br. PSH opublikowała komunikat opisujący, jak wyglądała sytuacja hydrogeologiczna w maju 2023 r. Zawiera on informacje o położeniu zwierciadła wód podziemnych, stanie rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych oraz stanie zagrożenia hydrogeologicznego.
Zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym o zwierciadle swobodnym
Sytuacja hydrogeologiczna w Polsce może wzbudzać niepokój.
Analiza zmian położenia zwierciadła wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym o charakterze swobodnym została przeprowadzona na podstawie pomiarów w 188 punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych.
W maju br. w większości z nich zaobserwowano obniżenie średniego poziomu wód. Około 69% punktów obserwacyjnych odnotowało niższy poziom w porównaniu do poprzedniego miesiąca, przy średniej zmianie wynoszącej około 33%.
Obniżenie średniego poziomu wód podziemnych nie przekroczyło 25 cm i w większości punktów był on powyżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego.
Były też miejsca, w których odnotowano wzrost średniego poziomu wód podziemnych. To ponad 28% punktów, głównie na południu, w centrum i w północno-wschodniej części kraju.
W ponad 3% punktów nie zaobserwowano zmiany w porównaniu do kwietnia br.
Zmiany zasobów wód podziemnych
Analiza stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych, oparta na pomiarach położenia zwierciadła wody, została przeprowadzona w 159 punktach obserwacyjno-badawczych.
W maju br. większość z nich wskazywała bezpieczny poziom rezerw w pierwszym poziomie wodonośnym. Około 95% analizowanych punktów miało średni poziom wód podziemnych w granicach bez zagrożenia, nieznacznie mniej niż w poprzednim miesiącu (o około 1%).
Niewielki odsetek punktów (ponad 5%) znajdował się poniżej granicy zagrożenia użytkowania wód podziemnych.
W połowie badanych punktów odnotowano brak rezerw zasobów zmiennych, co oznaczało zagrożenie dla użytkowania wód podziemnych. Miejscowości w jakich odnotowano braki rezerw to: Maszewko i Miechucino (województwo pomorskie), Kobułty (województwo warmińsko-mazurskie) i Chartów (województwo lubuskie). W tych miejscach sytuacja hydrogeologiczna jest trudna.
Występowanie zagrożeń dla wód podziemnych
Analizę stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na obszarze kraju przeprowadzono na podstawie pomiarów w 159 punktach obserwacyjno-badawczych wód podziemnych.
W maju poziom zagrożenia niżówką hydrogeologiczną utrzymał się na podobnej wysokości jak w kwietniu bieżącego roku. Obszary wschodniej części województwa zachodniopomorskiego oraz zachodniej i centralnej części województwa pomorskiego nadal były dotknięte niżówką o zasięgu regionalnym.
Lokalne obniżenia średniego poziomu wód podziemnych, poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego, zaobserwowano również w innych województwach, takich jak lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, dolnośląskie i śląskie.
W skali kraju poziom wód podziemnych, poniżej stanu niskiego ostrzegawczego, wystąpił w 16 punktach obserwacyjnych, co stanowiło ponad 10% badanej grupy, o 1% mniej niż w poprzednim miesiącu.
W 17 punktach obserwacyjnych (około 11%) średni poziom zwierciadła wody podziemnej utrzymywał się w strefie między granicami stanów ostrzegawczego a niebezpiecznego, co oznacza możliwość wystąpienia niżówki hydrogeologicznej w przypadku niekorzystnych warunków meteorologicznych, szczególnie przy braku opadów atmosferycznych.
W przypadku 126 punktów obserwacyjnych (ponad 79% wszystkich kontrolowanych punktów), swobodne zwierciadło wody podziemnej utrzymywało się w bezpiecznej strefie powyżej wartości średniej najniższych rocznych poziomów wody podziemnej.
Nie mamy większego wpływu na rozkład i wielkość opadów, ale kontrola i analizowanie tego, jak kształtuje się sytuacja hydrogeologiczna, pozwala na podjęcie kroków zapobiegawczych, nim poziom zwierciadła wód podziemnych stanie się zbyt niski.
Źródło: https://www.pgi.gov.pl/psh/psh-2/aktualna-sytuacja-hydrogeologiczna/9806-komunikat-o-biezacej-sytuacji-hydrogeologicznej-w-okresie-od-01-05-2023-r-do-31-05-2023-r/file.html
