ESRS – wiele nowości

Raportowanie niefinansowe stanowi jeden z kluczowych elementów Europejskiego Zielonego Ładu. Transparentność i publiczne komunikowanie działań prośrodowiskowych i prospołecznych ma w zamyśle Komisji Europejskiej zapewnić wsparcie transformacji przedsiębiorstw. Ujednoliceniu sposobów prezentowania informacji o zrównoważonym rozwoju mają służyć zapisy Dyrektywy o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive – CSRD) oraz aktów wykonawczych do niej w postaci rozporządzeń delegowanych wprowadzających Europejskie Standardy Zrównoważonego Raportowania (ESRS).

Końcowe etapy prac nad ESRS

Dyrektywa CSRD obowiązuje od grudnia 2022 r. Trwają prace nad transpozycją zapisów do prawa krajowego i przeniesieniem ich do naszych ustaw. Finalizują się ponad dwuletnie działania prowadzące do przyjęcia pierwszego zestawu Europejskich Standardów Zrównoważonego Raportowania. Rozpoczęły się w EFRAG (Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej), a następnie – po przekazaniu pierwszego zestawu ESRS – kontynuowane były przez Komisję Europejską. Po lipcowych konsultacjach społecznych rozpoczęła się procedura legislacyjna, o której pisaliśmy już w „Wodnych Sprawach”.

Od lipca 2023 r. trwał okres zgłaszania przez kraje członkowskie sprzeciwu w zakresie ESRS. Ostatnim elementem procesu przyjmowania rozporządzenia, w związku z wnioskiem europarlamentarzystów z EPP-Renew, było głosowanie w sprawie odrzucenia całości ESRS. Uzasadnieniem wniosku było nadmierne obciążenie europejskich przedsiębiorców obowiązkami raportowymi, przez co mogliby oni stracić konkurencyjność na globalnym rynku. Wniosek został jednak odrzucony. Głosowało za tym 359 europarlamentarzystów, za jego utrzymaniem było 261. Oznacza to, że w ciągu najbliższych tygodni możemy spodziewać się publikacji dokumentu w dzienniku urzędowym Unii. Europejskie Standardy Zrównoważonego Raportowania, w przeciwieństwie do CSRD, obowiązują wszystkie kraje członkowskie, bez potrzeby ich implementacji do prawa krajowego.

Merytoryczne wsparcie EFRAG

Równolegle z zakończeniem procesu przyjmowania pierwszego zestawu ESRS, EFRAG ogłosił udostępnienie narzędzia do zadawania pytań dotyczących praktycznego stosowania standardów raportowych. Ma to na celu wsparcie przedsiębiorstw w przygotowaniu się do pierwszych, zgodnych z wymogami CSRD, ujawnień. EFRAG jako merytoryczny autor Europejskich Standardów Zrównoważonego Raportowania i doradca Komisji Europejskiej jest najbardziej kompetentnym podmiotem w zakresie interpretacji zapisów. Zaznaczyć jednak należy, że odpowiedzi udzielone w ramach nowego narzędzia nie będą wiążące i nie należy ich traktować jako stanowiska Komisji Europejskiej. EFRAG zapewnia więc wsparcie merytoryczne, ale nie może zagwarantować, że KE ma takie samo stanowisko. Mając na uwadze zmiany, jakie KE wprowadziła w przekazanych przez EFRAG projektach, takie zastrzeżenie jest jak najbardziej zrozumiałe.

Branżowe ESRS

Zakończone w październiku prace na ESRS dotyczą pierwszego, ogólnego i obowiązującego przedsiębiorstwa niezależnie od sektora jego działalności. Mają za zadanie zbudować wspólny, a tym samym porównywalny zestaw danych o zrównoważonym rozwoju w firmach. Uzupełnieniem tych wymogów będą specyficzne ESRS branżowe, które w zamyśle mają rozszerzyć standardy raportowe o elementy specyficzne dla poszczególnych typów działalności. Zgodnie z pierwotnym harmonogramem wdrażania, branżowe procesy zrównoważonego raportowania niefinansowego miały obowiązywać od 2024 r. Przygotowanie wytycznych bardzo się jednak opóźniło. Prace są na etapie opracowywania i dialogu z grupami eksperckimi. Nabory do zespołów specjalistów dla części przygotowywanych standardów branżowych trwały jeszcze we wrześniu (m.in. dla sektora finansowego).

EFRAG ogłosił, że ESRS dla małych i średnich przedsiębiorstw konsultowane będą w styczniu 2024 r. Prace nad innymi wciąż trwają. Biorąc pod uwagę czas potrzebny na przeprowadzenie szerokich konsultacji społecznych oraz formalnej procedury legislacyjnej, przyjęcie ESRS branżowych do końca bieżącego roku jest niemożliwe. W związku z tym ogłoszono przesuniecie terminu rozpoczęcia raportowania o 2 lata. Nie ma to wpływu na obowiązki ujawnień niefinansowych w zakresie pierwszego zestawu ESRS. Te nadal obowiązują dla pierwszej grupy przedsiębiorstw za rok 2024.

Decyzja o zmianie harmonogramu w świetle opóźnień w opracowaniu Europejskich Standardów Zrównoważonego Raportowania wydaje się jak najbardziej zasadna. Firmom potrzebny jest bowiem czas nie tylko na zapoznanie się z wymogami raportowymi, ale także przygotowanie organizacji do zbierania potrzebnych danych. Wiąże się to jednak z późniejszym dostępem do porównywalnych informacji o zrównoważonym rozwoju i w mniejszym stopniu motywuje przedsiębiorstwa do zmian i transformacji.