Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenił gospodarowanie glebami w UE

Europejski Trybunał Obrachunkowy

Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) w dniu 12 lipca 2023 r. opublikował Sprawozdanie specjalne 19/2023 pt. „Działania UE na rzecz zrównoważonego gospodarowania glebami – mało ambitne standardy i niewystarczające ukierunkowanie środków” (2023/C 245/07). ETO objął okres programowania 2014 – 2020 oraz plany na lata 2023 – 2027. Ewaluacja prowadzona była przez Izbę I, która zajmuje się wydatkami związanymi ze zrównoważonym użytkowaniem zasobów naturalnych.

Kontrolerzy ocenili, czy KE i państwa członkowskie efektywnie wykorzystywały dostępne narzędzia unijne, aby gospodarować glebami rolnymi i nawozami naturalnymi w sposób zrównoważony. Wyniki kontroli przeprowadzonej przez ETO wykazały, że narzędzia Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) nie były stosowane w wystarczającym stopniu oraz że w kwestii poprawy zdrowia gleb pozostaje wiele do zrobienia.

Stan gleb w Unii Europejskiej

Gleby mają zasadnicze znaczenie dla utrzymania życia na Ziemi, zapewniają składniki odżywcze, wodę, tlen i podłoże dla roślin. Ponieważ są zasobem nieodnawialnym, wymagają szczególnej troski i ochrony. Zgodnie ze sprawozdaniem opublikowanym przez ETO w Europie 60 – 70% gleb jest w złym stanie, częściowo z powodu praktyk stosowanych w zakresie gospodarowania glebami i nawozami naturalnymi. Do poprawy w tym obszarze mają zachęcać narzędzia udostępniane w ramach WPR i dyrektywy azotanowej.

Materia organiczna gleby

Osuszanie torfowisk prowadzi do utraty węgla organicznego, który jest głównym składnikiem materii organicznej gleby. Dane gromadzone przez Komisję Europejską wskazują, że torfowiska pokrywają 8% obszaru UE, a według szacunków 50% z nich jest osuszonych. W celu ochrony gleb bogatych w węgiel do Wspólnej Polityki Rolnej włączono nową normę GAEC dotyczącą ochrony terenów podmokłych i torfowisk (GAEC 2). Tylko 11 państw członkowskich postanowiło wdrożyć ją od 2023 r., pozostałe odroczyły procedury zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/2115 do 2024 r. lub 2025 r.

Znaczenie dyrektywy azotanowej

Azot jest główną substancją odżywczą, której rośliny potrzebują do wzrostu. Niedobór tego składnika może prowadzić do degradacji i erozji gleby. Z kolei stosowany w nadmiarze może spowodować zanieczyszczenie wód oraz ich eutrofizację. Dyrektywa azotanowa koncentruje się na kwestii zanieczyszczeń azotanami pochodzącymi z rolnictwa. Określa limit dotyczący wykorzystania azotu z odchodów zwierzęcych pochodzących od zwierząt gospodarskich. Skupia się na praktykach rolniczych, takich jak wykorzystywanie odpowiednich dla rodzaju upraw ilości azotu, cyklu uprawowego i warunków klimatycznych oraz unikanie stosowania w okresach obfitych opadów lub na zalanych lub zamarzniętych gruntach. W odniesieniu do dyrektywy azotanowej stosuje się zasadę pomocniczości w związku z artykułem 5 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej.

Cele zrównoważonego rozwoju wspierają ochronę gleb

Ustanowione w 2015 r. cele zrównoważonego rozwoju dotyczą:

  • Cel 1: Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie.
  • Cel 2: Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo.
  • Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt.
  • Cel 4: Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować uczenie się przez całe życie.
  • Cel 5: Osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt.
  • Cel 6: Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi.
  • Cel 7: Zapewnić wszystkim dostęp do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie.
  • Cel 8: Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi.
  • Cel 9: Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność.
  • Cel 10: Zmniejszyć nierówności w krajach i między krajami.
  • Cel 11: Uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu.
  • Cel 12: Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji.
  • Cel 13: Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianie klimatu i jej skutkom.
  • Cel 14: Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony.
  • Cel 15: Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej.
  • Cel 16: Promować pokojowe i inkluzywne społeczeństwa, zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz budować na wszystkich szczeblach skuteczne i odpowiedzialne instytucje, sprzyjające włączeniu społecznemu.
  • Cel 17: Wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalne partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Unia Europejska zobowiązana jest do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju przyjętych przez ONZ, z których siedem ma bezpośredni lub pośredni wpływ na gleby.

Rozwiązania służące zarządzaniu glebami i nawozami naturalnymi

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa określiła w podręczniku Voluntary Guidelines for Sustainable Soil Management, opublikowanym w 2018 r., praktyki rolnicze, które minimalizują negatywne oddziaływanie na gleby, takie jak stosowanie upraw okrywowych, uprawa uproszczona, zmianowanie upraw, optymalne stosowanie składników odżywczych i ochrona gleb zasobnych w węgiel, ale także przedstawiła praktyki, których należy unikać, np. wypalanie roślin czy nadmierne nawożenie.

Europejski Trybunał Obrachunkowy – zalecenia

Europejski Trybunał Obrachunkowy, w oparciu o wnioski z przeprowadzonej kontroli zaleca, aby KE:

1) dokonała przeglądu poziomu ambicji obowiązujących norm i przedstawiła informacje na ten temat, a także oceniła rezultaty ich wdrożenia;

2) przedstawiła informacje na temat ukierunkowania działań dobrowolnych WPR na najbardziej palące problemy dotyczące gleby o charakterze lokalnym;

3) ograniczyła korzystanie z odstępstw i dokonała przeglądu przypadków sprzeczności z celami w innych obszarach polityki;

4) ulepszyła bazy danych na poziomie UE poprzez wyeliminowanie luk w informacjach na poziomie państw członkowskich.

Assistant Icon

Używamy plików cookie, aby zapewnić najlepszą jakość korzystania z Internetu. Zgadzając się, zgadzasz się na użycie plików cookie zgodnie z naszą polityką plików cookie.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ustawienie prywatności

Kiedy odwiedzasz dowolną witrynę internetową, może ona przechowywać lub pobierać informacje w Twojej przeglądarce, głównie w formie plików cookie. Tutaj możesz kontrolować swoje osobiste usługi cookie.

These cookies are necessary for the website to function and cannot be switched off in our systems.

Technical Cookies
In order to use this website we use the following technically required cookies
  • wordpress_test_cookie
  • wordpress_logged_in_
  • wordpress_sec

Cloudflare
For perfomance reasons we use Cloudflare as a CDN network. This saves a cookie "__cfduid" to apply security settings on a per-client basis. This cookie is strictly necessary for Cloudflare's security features and cannot be turned off.
  • __cfduid

Odrzuć
Zapisz
Zaakceptuj

music-cover