Kiedy można rozpocząć nawożenie azotem?

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”, tzw. program azotanowy, określa terminy stosowania nawozów zawierających w składzie azot. Okres, w którym stosowanie nawozów jest dozwolone zależy od lokalizacji, stanu gruntu oraz rodzaju nawozu i rozpoczyna się 1 marca, a kończy między 15 października a 30 listopada. Aktualizacja programu wprowadzona 8 lutego 2023 r. daje możliwość stosowania nawozów wcześniej, czyli w okresie od pierwszego do ostatniego dnia lutego, jeżeli wystąpią odpowiednie warunki pogodowe.

Elastyczny termin wiosennego nawożenia azotem

Wcześniejsze, zgodne z przepisami stosowanie nawozów jest możliwe, jeżeli średnia dobowa temperatura powietrza przekroczy 3°C w przypadku roślin zasianych jesienią, upraw trwałych lub wieloletnich i trwałych użytków zielonych, a 5°C dla pozostałych upraw. Przejście przez próg danej temperatury następuje wtedy, kiedy przez 5 kolejnych dni średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła wartość wspomnianą w programie azotanowym – są to 3°C lub 5°C.

Pięciodniowy okres przyjęty do określenia przejścia przez próg danej temperatury wynika z fizjologii roślin (po tym czasie rozpoczynają się procesy wyznaczające wegetację). Dodatkowo taki czas wskazywany jest m.in. w opracowaniach JRC (Joint Research Center) jako sposób na zdefiniowanie rozpoczęcia wegetacji roślin.

Nawożenie azotem – gdzie znaleźć informacje

Wykaz powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez progi 3°C i 5°C, jest publikowany każdego dnia lutego na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej-Państwowego Instytutu Badawczego w serwisie AGROMETEO. Konieczne jest utrzymywanie się tych wartości na 95 proc. powierzchni danego powiatu. Czasem odpowiednim do rozpoczęcia nawożenia w przypadku lokalizacji gospodarstwa na terenie 2 lub więcej powiatów jest termin określony dla powiatu z największym udziałem procentowym powierzchni gospodarstwa w całości.

Gdzie można już stosować nawozy azotowe?

Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej-Państwowego Instytutu Badawczego w serwisie AGROMETEO na dzień 5 lutego 2024 r. stosowanie nawozów zawierających w składzie azot możliwe jest w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim i wielkopolskim oraz częściowo w dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, opolskim, łódzkim, mazowieckim i pomorskim. Szczegółowy wykaz przedstawia poniższa mapa.

Zakaz stosowania nawozów na glebach zamarzniętych, pokrytych śniegiem lub zalanych wodą

Zgodnie z przepisami programu azotanowego, jak również z art. 20 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, zabrania się stosowania nawozów i produktów pofermentacyjnych na glebach zamarzniętych, zalanych lub nasyconych wodą, a także przykrytych śniegiem. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury za glebę zamarzniętą uznaje się glebę stwardniałą, stawiającą opór naciskowi i nie wchłaniającą wody z powodu zablokowania jej porów przez lód. Jeżeli gleba rozmarza w ciągu dnia, co najmniej powierzchniowo, nie uznaje się jej za glebę zamarzniętą.

Gleby zalane to takie, na których widoczne są zastoiska wody (definicja nie obejmuje stawów rybnych). Gleby nasycone wodą to natomiast takie, które pomimo braku zastoisk nie wchłaniają wody, są maziste i plastyczne. Pole pokryte śniegiem to takie, którego co najmniej 50 proc. powierzchni pokrywa warstwa śniegu, spod której nie jest widoczna gleba.

Jakie znaczenie ma termin nawożenia azotem?

Odpowiednio dobrany termin rozpoczęcia stosowania nawozów zawierających azot jest istotnym czynnikiem wpływającym na zyski. Ma to przede wszystkim kluczowe znaczenie dla rolników. Z jednej strony daje możliwość uzyskiwania wysokich plonów, a z drugiej nie prowadzi do wypłukiwania składników odżywczych (co wiąże się ze stratami ekonomicznymi i zanieczyszczeniem środowiska). W sytuacji, gdy składniki pokarmowe będą podawane do gleby za wcześnie lub za późno względem czasu, w którym rośliny mogą je optymalnie wykorzystać, nie będą pobierać ich z gleby i może dochodzić do bezpośrednich strat oraz zanieczyszczania wód powierzchniowych azotanami.