50. Kongres Hydrogeologiczny – wody gruntowe to skarb ukryty pod naszymi stopami

W dniach 18-22 września w Kapsztadzie odbył się 50. Światowy Kongres Hydrogeologiczny organizowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Hydrogeologów IAH. Jego hasłem przewodnim było „Groundwater: a matter of scale”. Dyskutowano na temat tego, jak można wykorzystać wody gruntowe do zapewnienia bezpieczeństwa wodnego społeczeństwu i w przemyśle. Temat ten jest istotny szczególnie na gruncie afrykańskim, gdzie nawet co trzeci mieszkaniec ma problem z dostępem do wody pitnej.

Wody gruntowe i możliwości ich wykorzystania w kryzysie – główny temat 50. Kongresu IAH

W stolicy RPA zebrało się ponad 500 naukowców, którzy zajmują się na co dzień zasobami wodnymi w 53 państwach. Byli to nie tylko hydrogeolodzy, ale również ekolodzy, geolodzy, inżynierowie ochrony środowiska i socjolodzy. Celem 50. Kongresu Hydrogeologów było poszukiwanie rozwiązań dla gospodarki wodnej w obliczu zmiany klimatu, degradacji zasobów wodnych oraz rosnącej urbanizacji. Rozwiązania te koncentrowały się na tym, jak wykorzystać wody gruntowe dla potrzeb społeczno-gospodarczych. Kapsztad nie został wybrany przypadkowo – to właśnie tutaj w 2017 roku doszło do niemal całkowitego wyczerpania zasobów wody słodkiej w wodociągach. Wykorzystane w odpowiedni sposób wody gruntowe pomogły zapobiec katastrofie humanitarnej.

Przedstawiciel Kapsztadu, radny Zahid Baroodien, w swoim wystąpieniu powiedział: “W naszym mieście byliśmy świadkami tego, jak rozsądnie zarządzane wody gruntowe mogą być ratunkiem w czasach ciężkiego kryzysu związanego z bezpieczeństwem wodnym”. To właśnie one odegrały kluczową rolę w powstrzymaniu katastrofy. Zasoby wód gruntowych okazały się kluczową rezerwą wody pitnej dla rolnictwa, przemysłu oraz społeczeństwa w momencie, gdy niepewność odnośnie do dostępności wód powierzchniowych była ogromna. Obecnie wody gruntowe stanowią 13 proc. całych zasobów wodnych RPA.

Podczas 50. Kongresu Hydrogeologów IAH odbyło się pięć równoległych sesji tematycznych, zorganizowano 11 sesji specjalnych, wygłoszono 120 referatów. Organizatorzy zadbali o to, aby poziom konferencji był niezwykle wysoki i poruszał wiele szczegółowych wątków. Zaprezentowano projekty badawczo-rozwojowe prowadzone na kontynencie oraz poszukiwano kolejnych rozwiązań, które mogłyby zmniejszyć ubóstwo wodne Afryki.

Wody gruntowe – głosy polskich specjalistów

Na Kongresie Hydrogeologów nie zabrakło również przedstawicieli Polski. Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego wygłosili trzy referaty. Pojawili się też specjaliści z Poznania i Gdańska. Dr Anna Kuczyńska zaprezentowała referat pod tytułem: „Critical zone science – a multidisciplinary, cross-scale science”, w którym przedstawiła wyniki badań przeprowadzonych przez jej zespół w zakresie procedur terenowej kontroli jakości podczas pobierania próbek wody do analizy zawartości związków PFAS oraz farmaceutyków.

Dr hab. Tatiana Solovey omówiła rezultaty walidacji algorytmów do oceny zmian w zasobach wodnych, wykorzystując dane satelitarne z satelity grawitacyjnego GRACE.

Mgr Małgorzata Przychodzka zreferowała wyniki badań hydrodynamicznych wykonywanych na obszarze granicznym pomiędzy Polską i Ukrainą. Prezentacja ta miała na celu pokazanie, jak kooperacja międzynarodowa może wspierać zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi przy granicach państw.

Referaty te były wynikiem prac prowadzonych w ramach międzynarodowego projektu EU-Waterres, którego liderem jest Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB). Uczestnictwo przedstawicielek PIG-PIB w Kongresie stanowiło cenny wkład w wymianę międzynarodowych doświadczeń w dziedzinie hydrologii i zarządzania zasobami wodnymi.

Zużyta infrastruktura i brak kluczowych inwestycji – czy wody gruntowe są rozwiązaniem problemu?

Afryka jest kontynentem borykającym się z poważnymi niedoborami wody pitnej. Kongres Hydrologiczny w Kapsztadzie podkreślił, że wody gruntowe są kluczowym zasobem wody i konieczne jest odpowiednie zarządzanie nimi w celu zapewnienia długotrwałego bezpieczeństwa wodnego na świecie, szczególnie w obliczu zmieniających się warunków klimatycznych, wzrostu populacji i postępującej urbanizacji.

Wiceminister departamentu ds. wodnych i sanitarnych, David Mahlobo, podkreślił, że RPA stoi przed ogromnym wyzwaniem, jakim jest zapewnienie odpowiednich dostaw wody. Głównym problemem jest zaniedbana i latami niekonserwowana infrastruktura wodna, której działanie jest coraz mniej efektywne, a czasem wręcz niebezpieczne. Z podobnymi problemami borykają się również inne afrykańskie państwa. Naukowcy szacują, że wadliwa infrastruktura doprowadza do ogromnych strat wody, sięgających nawet 45 proc. Dużym wyzwaniem jest również brak planowanych inwestycji, które pomogłyby dostarczać wodę do rosnącej populacji, także w wyniku migracji ludności ze wsi do miast. Wody gruntowe mogą zaspokoić potrzeby na długie lata, ale tylko jeśli będą odpowiedni zarzadzane.

Hydrogeolog z Council of Geoscience, Gladness Mohale, powiedziała, że obecny model ich wykorzystania jest zawodny. W większości regionów wody gruntowe są wykorzystywane w momencie, gdy zabraknie wód powierzchniowych. Przyczyniają się one do zmniejszenia ciśnienia wywieranego na powierzchnię, przez co woda nie jest dostarczana. Zmiana klimatyczna jest faktem, a popyt na wodę będzie się zwiększał – ten model wykorzystania wód podziemnych stanie się zawodny i niezrównoważony. Międzynarodowa wymiana doświadczeń i badań ma pomóc w opracowaniu jak najbardziej zrównoważonego sposobu na zarządzanie wodami gruntowymi nie tylko w warunkach RPA, ale również na całym świecie.