English
Eurostat opublikował dane za trzeci kwartał 2023 r. Wynika z nich, że emisje GHG (gazów cieplarnianych) w UE zmalały aż o 7,1 proc. w stosunku do analogicznego kwartału w roku poprzednim. Wbrew przewidywaniom ekosceptyków, redukcja ta nie wiązała się ze znaczącym spowolnieniem wzrostu gospodarczego. Unijny PKB pozostał stabilny, odnotowując minimalny spadek na poziomie 0,2 proc. w stosunku do 2022 r. Polska okazała się jednym z jedenastu krajów członkowskich, którym udało się połączyć ograniczenie emisji ze wzrostem PKB.
Liderzy w rankingu walki ze zmianą klimatu
W trzecim kwartale 2023 r. kraje UE wyprodukowały łącznie 787 mln t ekwiwalentu dwutlenku węgla – to aż 60 mln t mniej niż w tym samym kwartale 2022 r. Suma ta obejmuje wszystkie wyemitowane przez przemysł i gospodarstwa domowe gazy związane z efektem cieplarnianym, a więc dwutlenek węgla, tlenek azotu, metan oraz gazy fluorowane (HFC, PFC, SF6, NF3).
Absolutnym rekordzistą okazała się Estonia, gdzie emisje GHG w ujęciu kwartalnym zmalały aż o 30,7 proc. Katalizatorem zielonej transformacji w tej małej, nadbałtyckiej republice była paradoksalnie wojna w Ukrainie, która skłoniła władze do aktywnego rozwoju odnawialnych źródeł energii. Spadek wynoszący18,4 proc. odnotowała Bułgaria, a trzecie w rankingu były Niemcy z redukcją cieplarnianej aktywności wynoszącą 12,2 proc.
W Unii wciąż jednak są maruderzy. Aż o 7,7 proc wzrosły emisje GHG na Malcie, gdzie głównym problemem jest wysoka zależność gospodarki od gazu i ropy naftowej – OZE stanowią zaledwie 4,1 proc. całkowitej podaży energii. Trzy inne kraje, w których nie udało się obniżyć emisji, to Cypr, Łotwa oraz Słowacja.
Czy redukcja emisji GHG spowalnia wzrost gospodarczy?
Od czasów rewolucji industrialnej rozwój gospodarki w ewidentny sposób przekładał się na większe zużycie paliw kopalnych. Zdaniem przedstawicieli Międzynarodowej Agencji Energetycznej zależność ta zaczyna jednak stopniowo słabnąć. Najnowsze dane Eurostatu wydają się potwierdzać tę tezę.
Aż jedenastu krajom członkowskim UE udało się obniżyć emisje GHG przy jednoczesnym podwyższeniu wartości PKB. W tej grupie znalazła się Polska, gdzie redukcja produkowanych gazów cieplarnianych w ujęciu kwartalnym przekroczyła 9 proc. O ponad 5 proc. spadła emisja w Belgii i Hiszpanii w połączeniu z zauważalnym wzrostem krajowego produktu brutto. W Estonii, Niemczech, Czechach i Finlandii rozwój gospodarczy natomiast spowolnił, ale trudno jest ten fakt w bezpośredni sposób odnieść do działań dekarbonizacyjnych – istotnych czynników ekonomicznych determinujących kondycję gospodarki jest znacznie więcej.
Emisje GHG spadają dzięki dostawcom gazu i energii
Bardzo ciekawe wnioski przynosi analiza zmian w strukturze emisji w Unii Europejskiej. Sektorem, który w najistotniejszy sposób przyczynił się do obniżenia produkcji szkodliwych dla klimatu gazów, było zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz oraz chłodzenie. Porównując trzecie kwartały 2022 r. i 2023 r., emisje GHG spadły aż o 23,7 proc. Nie jest to bynajmniej ewenement, gdyż podobna analiza drugiego kwartału wykazała spadek emisji o ponad 1 proc., zaś pierwszego kwartału o prawie 13 proc. w stosunku do roku poprzedniego.
Ograniczenie śladu węglowego dało się zauważyć również w unijnym sektorze gospodarstw domowych, które zmniejszyły emisje GHG o 6,5 proc. w stosunku do 2022 r. Pozytywnie należy ocenić także obniżenie emisji w sektorze przemysłowym o 4,9 proc. Nie zmienia to jednak faktu, że to właśnie przemysł pozostaje dominującym źródłem dwutlenku węgla i innych szkodliwych gazów – jego udział w całej europejskiej strukturze emisji wynosi 21,6 proc. Na drugim miejscu plasuje się zaopatrzenie w energię i gaz, a na trzecim rolnictwo. To ostatnie wyemitowało w trzecim kwartale 2023 r. więcej gazów niż przed rokiem, podobnie jak branża gospodarki wodnej i oczyszczania ścieków.
Według ekspertów z Eurostatu powyższe dane mogą być podstawą do formułowania dalszych strategii, które pogodzą wzrost gospodarczy państw członkowskich UE ze zrównoważonym rozwojem. W szczególności istotna jest aktualizacja ostatecznych terminów redukcji emisji GHG w Europie w zgodzie z założeniami planu działań Zielonego Ładu. Mierzenie emisji pozwala oszacować, czy obecna produkcja i konsumpcja są kompatybilne z przyjętymi celami ekonomicznymi, społecznymi oraz ekologicznymi.
