English
W dniu 27 marca 2024 r. Komisja Europejska (KE) przyjęła sprawozdanie dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, którego głównym tematem jest wizja dla obszarów wiejskich UE (COM(2024) 450 final) w perspektywie długoterminowej.
Zamieszczono w nim najnowsze dane dotyczące obszarów wiejskich, przegląd nowych wskaźników, informacje na temat realizacji wizji dla nich w ostatnich 30 miesiącach, możliwe sposoby realizacji planu działania Unii Europejskiej (UE) oraz paktu dla obszarów wiejskich. Przedstawiono również pomysły dotyczące wsparcia tych terenów. Do sprawozdania dołączone zostały dwa dokumenty robocze, uzupełniające je o szczegółowe informacje na temat 30 inicjatyw UE dla obszarów wiejskich. Dalsza dyskusja nad tym zagadnieniem ma być prowadzona po planowanych na czerwiec 2024 r. wyborach europejskich.
Wizja dla obszarów wiejskich UE do 2040 r.
Ponieważ obszary wiejskie UE obejmują 83 proc. jej terytorium, a jedna osoba na trzy na nich mieszka, KE przedstawiła w czerwcu 2021 r. długoterminową wizję ich rozwoju do 2040 r. Określono 10 wspólnych celów oraz 4 obszary działań na rzecz silniejszych, lepiej skomunikowanych, odpornych i zamożnych obszarów wiejskich. Komisja Europejska, aby osiągnąć założone cele, zobowiązała się do uruchomienia paktu na rzecz obszarów wiejskich. Jego zadaniem jest zmobilizowanie organów publicznych oraz wszystkich zainteresowanych stron do działania w odpowiedzi na zidentyfikowane potrzeby i aspiracje mieszkańców. Wprowadzono również plan działania UE na rzecz obszarów wiejskich, w ramach którego KE ma wdrożyć 30 inicjatyw w wielu obszarach polityki UE.
Dotychczasowe osiągnięcia długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE
Sprawozdanie wskazuje najważniejsze dotychczasowe osiągnięcia w realizacji długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE. Należą do nich:
- uruchomienie platformy rewitalizacji obszarów wiejskich, stojących przed wyzwaniami demograficznymi i gospodarczymi;
- przeznaczenie kwoty 23,5 mld euro na dotacje i pożyczki dla obszarów o niedostatecznym zasięgu usług, a także zaktualizowane zasady pomocy państwa w poprawie łączności na obszarach wiejskich;
- wspieranie czterech projektów mających na celu bardziej dynamiczny i wszechstronny rozwój gospodarki społecznej na obszarach wiejskich;
- rozpoczęcie 60 projektów w zakresie badań naukowych i innowacji na obszarach wiejskich;
- wspieranie wdrażania inicjatywy LEADER i ukierunkowanie około 150 społeczności na tworzenie inteligentnych wsi;
- poprawa mobilności oraz turystyki za pośrednictwem specjalnej europejskiej sieci mobilności na obszarach wiejskich;
- utworzenie centrum doradczego dla wiejskiej społeczności energetycznej;
- zwiększenie liczby dostępnych zbiorów danych dla obszarów wiejskich oraz dostępu do odpowiednich informacji i analiz za pośrednictwem unijnego obserwatorium obszarów wiejskich i nowej publikacji Wiejska Europa.
- uruchomienie zestawu narzędzi dla obszarów wiejskich w celu ułatwienia im dostępu do unijnego finansowania.
W jaki sposób polityka UE przyczynia się do rozwoju obszarów wiejskich
W sprawozdaniu wskazano, że Wspólna Polityka Rolna (WPR) i polityka spójności stanowią uzupełnienie wielu innych funduszy i polityk UE, przyczyniających się do realizacji celów długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich. W towarzyszącym sprawozdaniu dokumencie roboczym służb KE opisano politykę Unii na rzecz włączenia społecznego, równouprawnienia płci, klimatu i środowiska, energii, rybołówstwa i akwakultury, dobrostanu zwierząt, mobilności, cyfryzacji, polityki sąsiedztwa i rozszerzenia, edukacji, zdrowia, kultury, przemysłu czy konkurencji.
Ocena w ramach sprawozdania obejmuje informacje dotyczące wkładu Planu Strategicznego WPR w realizację celów długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE, ze szczególnym uwzględnieniem interwencji wykraczających poza rolnictwo. Wskazano, że działania na rzecz rozwoju gospodarczego w ramach WPR obejmują inwestycje w turystykę, biogospodarkę, usługi społeczne, przetwórstwo, wprowadzanie do obrotu produktów oraz zakładanie przedsiębiorstw prowadzących działalność w obszarze rolnictwa i leśnictwa.
Plany na przyszłość
Komisja Europejska w sprawozdaniu wskazuje, w jaki sposób WPR i polityka spójności na lata 2023-2027 przyczyniać się będą do realizacji wizji dla obszarów wiejskich. Zamieszcza w dokumencie również pomysły i pytania do rozważenia, m.in. dotyczące sposobu na wzmocnienie polityki i wsparcia UE w przyszłości. Wnioski i zalecenia zawarte w sprawozdaniu stanowić mają użyteczny wkład w planowanie przyszłej polityki na rzecz obszarów i społeczności wiejskich oraz przyczyniać się do rozważań na temat wieloletnich ram finansowych po 2027 r.
W ramach paktu na rzecz obszarów wiejskich jesienią 2024 r. planowane jest utworzenie laboratorium polityki, a na początku 2025 r. konferencja na temat Paktu na rzecz obszarów wiejskich. Wydarzenia te zapewnią przestrzeń do dyskusji o strategicznych kwestiach zawartych w sprawozdaniu oraz umożliwią przedstawienie opinii na temat przyszłych działań. Ponadto przyszłość obszarów wiejskich będzie podlegała dyskusji na Forum Spójności, które planowane jest w dniach 11-12 kwietnia 2024 r.
